5. Avranches, Bibl. patr., ms 68
homiliaire (ff. 89r-112v) – XIe siècle (v. 1015-1035)
p. 82-83
Texte intégral
- (ff. 1r-28r) Hieronymus, Quaestiones Hebraicae in Genesim (PL 23)
Titre donné par le manuscrit : « Expositio Hieronimi presbiteri in Genesi ». - (ff. 29v-30r) Gregorius I, « Concilium Romanum III, sive Lateranense, tempore Gregorii Papae I, in quo, anno Domini 601, pro monachis sequens constitutum edidit » (PL 77)
- (f. 30r) Ivo Carnotensis, Panormia : « De simoniace ordinatis et eorum ordinatoribus » (cap. CXVI) (PL 161)
- (f. 30r) Alexander II, Epistolae et diplomata : « XII. Synodica ad omnes episcopos de rebus in synodo Romana I gestis (anno 1063) » (PL 146)
- (ff. 31r-72r) Remigius Antissiodorensis, Commentarius in Genesim (PL 131)
Titre donné par le manuscrit : « Expositio Haimonis in Genesim ». - (ff. 72r-88v) Anonymus, « Expositio in Deuteronomio »
- (ff. 89r-112v) Homiliaire (temporal)
F. 89r. Maximus Taurinensis, Sermones de tempore : « De Adventu Domini » (PL 57) : « Incipiunt omeliae (sic) s. Maximi episcopi de Aduentu Domini. » – F. 90v. « De Aduentu Domini. » – F. 94r. « De incarnatione Domini » [Anonymus, Epistolae decretales : « Epistola Leonis ad Flavianum episcopum. »] – F. 96r. « De incarnatione Domini. » – F. 100r. Pseudo-Augustinus, Sermones suppositii de tempore : « CXXVIII. In Natali Domini » (PL 39) : « Incipiunt sermones s. Augustini episcopi de Natale Domini. » – F. 102v. « Omelia (sic) de Natale Domini. » – F. 105v. « De Natale Domini. » – F. 109r. « De Natale Domini. » – F. 110v. « De Natale Domini. » – F. 111v. « De Natale Domini. »
Une lacune entre les folios 112 et 113. - (ff. 113r-229v) Hieronymus, Commentariorum in Ezechielem prophetam (PL 25)
Description matérielle
- Manuscrit hétérogène (2 unités codicologiques). UC1 (f. 1-112), v. 1015-1035, réglure à la pointe sèche. UC2 (f. 113-[230]), 3e quart du XIIe siècle, réglure à la mine de plomb. 230 folios. Foliotation moderne (1884).
- Disposition : deux colonnes. Dimensions : 340 x 265 mm ; 31 lignes (f. 1r), 30 lignes (f. 90r) et 39 lignes (f. 113r) ; justification : 242 x 69 mm (f. 5r) ; 263 x 82 mm (f. 113v) ; 240 x 184 mm (f. 90r – homiliaire).
- Cahiers : 18 (1-8), 28 (9-16), 38 (17-24), 46 (25-30), 58 (31-38), 68 (39-46), 78 (47-54), 88 (55-62), 98 (63-70), 108 (71-78), 118+2 (79-88), 128 (89-96), 138 (97-104), 148 (105-112), 158+1 (113-121), 168 (122-129), 178 (130-137), 188 (138-145), 198 (146-153), 208 (154-161), 218-6 (162-163), 228-1 (164-170), 238 (171-178), 248 (179-186), 258 (187-194), 268 (195-202), 278 (203-210), 288 (211-218), 298 (219-226), 304 (228-[230]).
- Écriture : caroline.
- Décoration : initiales ornées rouges, bleues et vertes ; initiales rouges ; rubriques rouges.
- Reliure restaurée en cuir brun (XXe siècle). Ancienne reliure en veau noir de l’époque mauriste (XVIIe siècle).
- Cotes anciennes : n. 90 (f. 1r) ; 1.0.15 (f. [B]v) ; n° 97 (f. [B]v) ; n° 2123 (f. [B]v) ; H8 (f. [F]r).
- Ex-libris : « Ex monasterio Sancti Michaelis in periculo maris » (f. 1r).
Bibliographie
Catalogues
Delisle L., Catalogue général des manuscrits des bibliothèques publiques des départements, vol. 4 : Arras, Avranches, Boulogne, Paris, Imprimerie nationale, 1872, p. 458-459.
Omont H., Catalogue général des manuscrits des bibliothèques publiques de France, t. X, Paris, Plon, Nourrit et Cie, 1889, p. 31-32.
Samaran C., Marichal R., Catalogue des manuscrits en écriture latine, portant des indications de date, de lieu ou de copiste, t. VII : Ouest de la France et Pays de Loire, Paris, Éditions du CNRS, 1984, p. 443.
Études
Alexander J.J.G., Norman illumination at Mont St. Michel, 966-1100, Oxford, Clarendon Press, 1970, p. 217.
Étaix R., « Les homiliaires patristiques du Mont Saint-Michel », in Millénaire monastique du Mont Saint-Michel, t. I, Histoire et vie monastique, J. Laporte (dir.), Paris, P. Lethielleux, 1967, p. 399-400.
Pohl B., « Abbas qui et scriptor ? The Handwriting of Robert of Torigni and His Scribal Activity as Abbot of Mont-Saint-Michel (1154-1186) », Traditio, vol. 69, 2014, p. 72-73 et 82.

Le texte seul est utilisable sous licence Creative Commons - Attribution - Pas d'Utilisation Commerciale - Pas de Modification 4.0 International - CC BY-NC-ND 4.0. Les autres éléments (illustrations, fichiers annexes importés) sont « Tous droits réservés », sauf mention contraire.
Catalogue des manuscrits liturgiques du Mont Saint-Michel
Louis Chevalier et Stéphane Lecouteux
2023
La Rome antique
Du Plan de Rome de Paul Bigot à la restitution virtuelle
Philippe Fleury et Sophie Madeleine
2024