1Widziałeś w nocy w ruchu parową pracownię?
Ten widok duszę twoją przejmie niewymownie,
Bo wtedy tej pracowni siła tajemnicza
Moc nadprzyrodzoności uroczej użycza.
Gdy koła, piły, kotły, cylindry, wahadła,
Te żelazne, stalowe, miedziane widziadła,
Ten potwór sturamienny, stunogi, stugłowy,
Któremu ruch i życie daje dech parowy.
Gdy zacznie się poruszać w sposób przeraźliwy
I gdy każdy z tych członków ogółu jak żywy
Za parą, jak za jakim utajonym styrem,
Zacznie drgać, dążyć, skakać, kręcić się jak wirem;
I gdy ten straszny potwór się obudzi,
Udając wszystkie głosy i zwierząt, i ludzi,
Gdy zacznie razem ryczeć, chrapać, sapać, świszczeć,
Harczeć, szczekać, szeleścić, warczeć, zgrzytać, piszczeć,
Drzeć spiż, strugać żelazo, żuć granit, pruć drewno;
W życie tego potworu uwierzyłbyś pewno.
A kiedy robotników czarnych, osmolonych,
Ujrzysz, jak na przedpieklu, w ścianach okopconych;
Przy nich wyjące kotły, jak hydry lub smoki,
Od szatanów dręczone, gdy z paszczy głębokiej,
Piecem zwanej, wytrysną ogniste potoki
Różnokruszcowej lawy, sypiąc skier tysiące;
A przy nich rzemieślniki, czarne i milczące,
Chodzą jak cienie jakie, wtedy wierzyć będziem,
Że ta para jest duchem, a człowiek narzędziem,
Użytym do bawienia dla rodzącej pary.
Lecz gdy się zastanowim, że te wszystkie dzieła,
Które w skutkach zaledwie podobne do wiary,
Myśl uważna jednego człowieka natchnęła,
Czyliż nie widzim jawnie, jaką Bóg chce drogą
Wieść do nieśmiertelności, i co duchy mogą?
Że Bóg myślom zapory nie postawił żadnej,
Bo duch nasz jest wytryskiem światłości wszechwładnej.

2ŹRÓDŁO: Bruno Kiciński, Machina parowa, „Gazeta Handlowa i Przemysłowa” 1843, nr 18, s. 1.

3Bruno Kiciński (1797–1844) – dziennikarz, wydawca, publicysta, poeta i tłumacz. Założyciel „Kuriera Warszawskiego” (w 1821 r.). Opublikował m.in.: Kobiety. Poema w 2 pieśniach (Warszawa 1818), Śpiew Żydka warszawskiego o Rożnieckim (Warszawa 1831). Przełożył m.in.: Owidiusza Przemiany (Warszawa 1825), Friedricha Schillera Marię Stuart (Warszawa 1830), Victora Hugo Wybór poezji pomniejszych (Warszawa 1840). Literacki (i translatorski) dorobek zebrać miała edycja: Poezje , częścią przekładane, częścią oryginalne w XII tomach (wydał autor) (t. 1–5, Warszawa 1840–1841; t. 6–8, Warszawa 1843). Wykorzystany tu wiersz, wbrew zapowiedzi redakcji „Gazety Handlowej i Przemysłowej” („Z drukujących się Poezji Brunona hr[abiego] Kicińskiego udzielamy znowu jednej myśli, donosząc, że oddział drugi tych poezji wkrótce wyjdzie”), nie trafił jednak do tego zbioru.