Kłopotliwe rozrywki
Problematic Entertainment
Pierwszym wątkiem, który przewija się przez całą antologię, jest skażenie rozrywek niewolą. Widać tę niewolę jawnie w zestawieniu relacji prasowych z carskich uroczystości z pamiętnikami. Tam, gdzie oficjalnie brzmi entuzjazm, w rzeczywistości istnieje przymus i wojsko w krzakach. Zagraniczne diwy operowe kłaniają się władzy, odśpiewując ze sceny hymn Boże, chroń cara. W okresach powstań narodowych czy otwartych zatargów z zaborcą zamierają bale, a nieprzestrzegającym niepisanego zakazu wybija ...
The first theme recurring throughout the anthology is the tainting of entertainment by captivity. This captivity is clearly visible in the juxtaposition of the press accounts of the Tsar’s celebrations with diaries. Where officially there is enthusiasm, in reality there is coercion and troops in the bushes. Foreign opera divas bow to the authorities, signing ‘God Save the Tsar’ from the stage. In the periods of national insurrections or open conflict with the occupant, the dances die away, and t...
Éditeur : Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk
Lieu d’édition : Warszawa
Publication sur OpenEdition Books : 8 janvier 2024
ISBN numérique : 978-83-67637-59-6
DOI : 10.4000/books.iblpan.10826
Collection : Nowa Biblioteka Romantyczna
Année d’édition : 2018
ISBN (Édition imprimée) : 978-83-65832-99-3
Nombre de pages : 260
Antologia
„Kurier Litewski” 1811Gry
Jakub Szymkiewicz
8. Wyprzedaż u szuleraSzlachcic na łopacie. Wyjawienie sekretów gabinetu króla Faraona
„Tygodnik Polski” 1819. Nowinki warszawskie [fragment]
Doniesienia prasowe 1819–1820
Jan Czeczot
12. Filomata w warszawskim teatrzeDo Onufrego Pietraszkiewicza, 3/15 grudnia 1821 [fragment]
Jan Czeczot
13. Warszawska Sodoma i GomoraDo Onufrego Pietraszkiewicza, 3/15 grudnia 1821 [fragment]
Franciszek Salezy Dmochowski
14. Prekursor prasy bulwarowejWspomnienia od 1806 do 1830 roku [fragment]
Jan Czeczot
15. Plotki o wileńskim karnawaleDo Onufrego Pietraszkiewicza, 12/24 marca 1822 [fragment]
„Kurier Warszawski” 1822, 1829
Doniesienia prasowe 1822–1829
„Kuryer dla Płci Piękney” 1823
„Kuryer dla Płci Piękney” 1823
Jan Czeczot
21. Krytycznie o wileńskich balachDo Adama Mickiewicza, Wilno 4/16 marca 1823 [fragment]
„Kurier Warszawski” 1827
„Kolenda na Rok 1828”
„Kurier Warszawski” 1829
„Kurier Warszawski” 1829
Z prasy i wspomnień
Dwie relacje
Z prasy i wspomnień. „Kurier Warszawski” 1829
Odgłosy kultu
„Kurier Warszawski” 1829
„Kurier Warszawski” 1829
„Kurier Warszawski” 1829
„Kurier Warszawski” 1929
„Kurier Warszawski” 1829
„Kurier Warszawski” 1829
Chłop milionowy
„Kurier Warszawski” 1829
„Kurier Warszawski” 1829
„Kurier Warszawski” 1829
„Kurier Warszawski” 1830
Dwie relacje
„Kurier Warszawski” 1831
„Kurier Warszawski” 1832
„Kurier Warszawski” 1832
Helena z Mieroszewskich Darowska
49. Burzliwy karnawał 1836 w KrakowieDwa lata z moich wspomnień [fragmenty]
„Kurier Warszawski” 1838
„Kurier Warszawski” 1840
„Kurier Warszawski” 1840
„Kurier Warszawski” 1841
„Kurier Warszawski” 1841
„Kurier Warszawski” 1842
Paulina Wilkońska
63. Niebezpieczny zakładMoje wspomnienia o życiu towarzyskim w Warszawie [fragment]
„Kurier Warszawski” 1845
„Kurier Warszawski” 1846
„Kurier Warszawski” 1846
„Kurier Warszawski” 1847
„Kurier Warszawski” 1847
„Dziennik Poznański” 1861–1862
Pierwszym wątkiem, który przewija się przez całą antologię, jest skażenie rozrywek niewolą. Widać tę niewolę jawnie w zestawieniu relacji prasowych z carskich uroczystości z pamiętnikami. Tam, gdzie oficjalnie brzmi entuzjazm, w rzeczywistości istnieje przymus i wojsko w krzakach. Zagraniczne diwy operowe kłaniają się władzy, odśpiewując ze sceny hymn Boże, chroń cara. W okresach powstań narodowych czy otwartych zatargów z zaborcą zamierają bale, a nieprzestrzegającym niepisanego zakazu wybija się szyby.
Drugim wątkiem antologii jest nowoczesność. Zapowiada ją zauważalny już na początku XIX wieku wzrost znaczenia miast jako centrów kultury – może jeszcze nie z masowym, ale już licznym i anonimowym odbiorcą atrakcji oferowanych przez antreprenerów. A ugruntowuje – szybki rozwój poligrafii, oferujący rozmaite druki, nuty, ilustracje, co oznacza ciekawsze gazety, służące nie tylko informacji, ale i popularnej rozrywce. Prasa stała się niezbędna dla artystów, gdyż większość z nich musiała liczyć tylko na siebie – mecenat odchodził już do przeszłości. Pojawiły się wtedy też zabawy karnawałowe na kolei żelaznej i jej dworcach.
The first theme recurring throughout the anthology is the tainting of entertainment by captivity. This captivity is clearly visible in the juxtaposition of the press accounts of the Tsar’s celebrations with diaries. Where officially there is enthusiasm, in reality there is coercion and troops in the bushes. Foreign opera divas bow to the authorities, signing ‘God Save the Tsar’ from the stage. In the periods of national insurrections or open conflict with the occupant, the dances die away, and the ones who do not obey the unwritten ban get their windows smashed.
The second theme of the anthology is modernity. It is foreshadowed by an increase in the significance of cities as centres of culture, already visible at the beginning of the nineteenth century: with consumers (perhaps not yet on a mass scale, but already numerous) of attractions offered by entrepreneurs. And, it is strengthened by the fast development of polygraphy, offering various printed material, sheet music, or illustrations. This, in turn, means more interesting papers, serving not only as a source of information, but also of popular entertainment. The press became indispensable for artists, as most of them had to rely only on themselves: patronage was becoming a thing of the past. This is when carnival balls also came into being at railway stations.
Marta Zielińska – dr hab., kieruje Pracownią Romantyczną IBL PAN, historyk literatury, edytor, varsavianistka, członek redakcji "Tekstów Drugich". Opublikowała m.in. Opowieść o Gustawie i Maryli czyli teatr, życie i literatura (1989, 1998), Warszawa, dziwne miasto (1995), Polacy, Rosjanie, romantyzm (1998), Pogoda w czasach romantyków (2017), Granice (2018), Kłopotliwe rozrywki (2018), "Kirkut", czyli wybuch warszawskiej prozy, w zbior.: Dom poety. Eseje o twórczości Mirona Białoszewskiego, (2022). [współaut.] Mickiewicz. Encyklopedia (2001, 2010), [współred.] A. Mickiewicz, Listy: Wyd. Roczn. (1998-2005).
Le texte seul est utilisable sous licence Creative Commons - Attribution - Pas d'Utilisation Commerciale - Pas de Modification 4.0 International - CC BY-NC-ND 4.0. Les autres éléments (illustrations, fichiers annexes importés) sont « Tous droits réservés », sauf mention contraire.