Sources

Sources manuscrites

AGAD = Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie.

• Archiwum Radziwiłłów (AR), dz. V, n° 947, 7299, 14536 ; dz. X, n° 523, 669.
• Archiwum Zamoyskich, n° 693.

APF = Archivio storico di Sacra Congregazione de Propaganda Fide.

• Biglietti e Risoluzioni del S.O., t. 1.
• Miscellanee Diverse, vol. 21.
• Miscellanee Varie, vol. XIX.
• Scritture Originale riferite nelle Congregazioni Generali (SOCG), vol. 182, 367, 370, 378.
• Scritture riferite nei Congressi (SC).
  • Ser. I, Moscovia, Polonia, Ruteni, Senza data.
  • Ser. I, Moscovia, Polonia, Ruteni, vol. 1 (1624-1674).
  • Ser. II, Collegi Vari, n° 66.
  • Ser. II, Ospizio dei Ruteni, vol. 1 (1639-1800).
  • Ser. II, Visite e Collegi, vol. 1 (1622-1624).
  • SC, Ser. II, Visite e Collegi, vol. 3 (1625).
  • SC, Ser. II, Visite e Collegi, vol. 5 (1627).

ASPbII RAN = Архив Санкт-Петербургского института истории РАН.

• F. 52, inv. 1, livres n° 344.
• F. 52, inv. 1, n° 51, 61.

AAV = Archivio Apostolico Vaticano.

• Archivum Arcis (A. A.), Arm. I-XVIII, n° 1731, 1732, 1859.
• Archivio Consistoriale (Arch. Consist.), Processus Consist., vol. 10-11, 25, 37.
• Sacra Congregazione del Concilio (Congr. Concilio), Relat. Dioec., n° 428.

BCz = Biblioteka Książąt Czartoryskich – Muzeum Narodowe w Krakowie.

• n° 11676/1, n° 1273 I.

Bibliothèque-Médiathèque d’Évreux.

• Ms. Etr. 3.

BN = Bibliothèque nationale de France.

• Mss. Ital. 2144.

CDIAUL = Центральный державний історичний архів України, м. Львів.

• F. 408, inv. 1, n° 955.

LMAB = Lietuvos Mokslu Akademijos Biblioteka.

• F. 9, n° 684.
• F. 16, n° 21, 58, 202.
• F. 17, n° 137.
• F. 21, n° 1114, 1424, 1618-1619.
• F. 43, n° 25599.
• F. 264, n° 82, 191, 213, 412, 418, 420, 422, 464, 550, 564, 688, 908, 1148.
• F. 273, n° 2087, 3454.
• F. 273, n° 2460.

LVIA = Lietuvos Valstybes Istorijos Archyvas.

• F. 11, inv. 1, n° 759, 764a, 766, 782, 1053-1054.
• F. 21, inv. 1, n° 3, 6, 8, 10, 13-14, 20-21, 26.
• F. 22, n° 12.
• F. 604, inv. 10, n° 1.
• F. 610, inv. 3, n° 1, 100, 103, 206, 269-271, 352.
• F. 634, inv. 1, n° 53.
• F. 634, inv. 3, n° 12, 36, 87a, 460, 619.
• F. 634, inv. 4, n° 239.
• LM (Lietuvos Metrika), n° 85, 93, 106, 287, 292.

NIAB = Национальный Исторический Архив Беларуси.

• F. 1774, inv. 1, n° 3.

OR RNB = Отдел рукописей Российской национальной библиотеки.

• F. 678, n° 26.
• F. 958, Divers Q. I, n° 60.
• F. 971, inv. 2, aut. 133, 150.
• Pol., F. I, n° 50, 51.

RGADA = Российский государственный архив древних актов.

• F. 356, inv. 2, n° 18, 31.

RGIA = Российский государственный исторический архив.

• F. 823, inv. 1, n° 198, 246, 247, 249, 306, 313, 323, 325, 326, 369, 371, 460, 461, 501, 502, 506.
• F. 823, inv. 3, n° 46, 56, 64, 67, 81, 82, 101, 102, 103, 129, 154, 171, 172, 183, 264, 283, 375.

VUB = Vilniaus Universiteto Biblioteka (Rankraščiai).

• F. 57, B-53, n° 37, 40, 42.
• F. 4, A-147, A-733, A-3900, A-3902.

ZNiO = Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

• n° 96/II, 14623/III, 12750/II,
• Akc. 135/81.

Sources imprimées

Acta Nuntiaturae Polonae, 41 vol., Rome-Cracovie, 1990-2017.

Abecedarskij 1963 = Л. С. Абецедарский (éd.), Русско-белорусские связи. Сборник документов (1570-1667 гг.), Minsk, 1963.

ACW = H. Łowmiański (éd.), Akty cechów wileńskich (1495-1759), Poznań, 2006.

ADS = A. Prochaska (éd.), Archiwum Domu Sapiehów, t. 1 : 1575-1606, L’viv, 1892.

AI = Акты исторические, собранные и изданные Археографической комиссией, 5 t., Saint-Pétersbourg, 1841-1842.

AJuZR = Архив Юго-Западной России, 38 t., Kiev, 1859-1914.

Akty JuZR = Акты, относящиеся к истории Южной и Западной России, 15 t., Saint-Pétersbourg, 1863-1892.

ALM = Ф. И. Леонтович (éd.), Акты Литовской метрики, t. 1/1‑2, Varsovie, 1896-1897.

Ambrosius 1933 = Ambrosius a S. Theresia, Hierarchia Carmelitana. seu series illustrium praesulum ecclesiasticorum ex Ordine Carmelitarum discalceatorum. fasc. 1 : De Episcopis ecclesiae Ispahanensis in Persia, Rome, 1933.

AS = Археографический сборник документов, относящихся к истории Северо-Западной Руси, 14 t., Vilnius, 1867-1904.

ASCPF = A. Welykyj (éd.), Acta S. Congregationis de Propaganda Fide Ecclesiam Catholicam Ucrainae et Bielarusjae spectantia, 5 t., Rome, 1953-1955.

AVAK = Акты, издаваемые Виленскою Археографическою коммисиею, 39 t., Vilnius, 1865-1915.

AZR = Акты, относящиеся к истории Западной России, 5 t., Saint-Pétersbourg, 1846-1853.

Baronius 1598 = C. Baronius, Legationes Alexandrina et Ruthenica ad Clementem VIII. Pont. Max. pro Unione et communione cum Sede Apostolica Anno Domini MDXCV die 15 Ianuarii & 23 Decembris, Ingolstadt, Adam Sartorius, 1598.

BDP = A. Tomassetti (éd.), Bullarum diplomatum et priuilegiorum Sanctorum Romanorum Pontificum Taurensis editio, 27 vol., Turin-Naples, 1857-1872.

BDV = R. Firkovičius (éd.), Breslaujos dekanato vizitacija (1782-1783 m.), Vilnius, 2008.

Beneševič 1906 = В. Н. Бенешевич, Древнеславянская кормчая XIV титулов без толкования, t. 1, Saint-Pétersbourg, 1906.

Berednikov – Byčkov 1856 = Я. И. Бередников, А. Ф. Бычков (éd.), Летопись по воскресенскому списку, PSRL, t. 7, Saint-Pétersbourg, 1856.

Botero 1595 = G. Botero, Relationi universali, Vicence, Heredi di Perin, 1595.

Breuis orthodoxae fidei professio 1595 = Breuis orthodoxae fidei professio, quae ex praescripto Sanctae Sedis Apostolicae ab Orientalibus ad Sacrosanctae Ecclesiae unitatem uienientibus facienda proponitae, Rome, Typographia Medicea, 1595.

Broniewski 1596 = (M. Broniewski), Apokrisis abo odpowiedź na książki o synodzie brzeskim 1596, imieniem ludzi starożytnej religiej greckiej przez Chrystophora Philaletha, dans J. Byliński, J. Długosz (éd.), Wrocław, 1994.

Cnoglerus 1604 = Q. Cnoglerus, Pompa Casimiriana, sive de Labaro D. Casimiri Casimiro Regis Poloniae etc., Vilnius, Typis Academicis, 1604.

CP = A. Welykyj (éd.), Congregationes particulares Ecclesiam Catholicam Ucrainae et Bielarusjae spectantes, 2 t., Rome, 1956-1957.

Daniłowicz 1860 = I. Daniłowicz (éd.), Skarbiec diplomatów papiezkich, cesarskich, królewskich, książęcych ; uchwał narodowych, postanowień różnych władz i urzędów posługujących do krytycznego wyjaśnienia dziejów Litwy, Rusi Litewskiéj i ościennych im krajów, t. 1, Vilnius, 1860

DIU = М. В. Довбищенко (éd.), Документи до історії унії на Волині і Київщині кінця XVI-першої половини XVII ст., Kiev, 2001.

Dokumenty 1897 = Документы Московского архива Министерства юстиции, t. 1, Moscou, 1897.

DPR = A. Welykyj (éd.), Documenta Pontificum Romanorum historiam Ucrainae illustrantia, 2 t., Rome, 1953-1954.

DUB = A. Welykyj (éd.), Documenta Unionis Berestensis eiusque auctorum (1590-1600), Rome, 1970.

Dubiński 1788 = P. Dubiński (éd.), Zbiór praw i przywilejów miastu stołecznemu W. X. L. Wilnowi nadanych na żądanie wielu miast koronnych, jako też Wielkiego Księstwa Litewskiego, Vilnius, Drukarnia J. K. Mci przy Akademij. 1788.

Dubowicz 1627 = J. Dubowicz, Kazanie na pogrzebie jaśnie wielmożney Paniey Paniey Barbary Naruszewiczowny Januszowey Skuminowey Tiszkiewiczowey, Vilnius, (S. n., 1627).

Dubowicz 1637 = A. Dubowicz, Pióro lekkie cięszki swiat noszące na pogrzebie J. M. P. Jana Kolendy Woiewodztwa Wileńskiego, Trybunalskiego, Ziemskiego Pisarza. W Wilnie w cerkwi S. Troyce Oyców Bazylianów w Iednośći S. będących. Roku 1636. Dnia 18. Mieśiąca Dec., Vilnius, Akademia Societatis Jesv, 1637.

Dubowicz 1642 = A. Dubowicz, Wyprawienie Osoby, ktorą od Boga wziął, y na Theatrum świata, szczęśliwie odprawił Jaśnie Wielmożny Jego Mość Pan Ianvsz Skvmin Tyszkiewicz Woiewoda Wileński,, Vilnius, Monaster wileński S. Troyce, 1642.

Dubowicz 1644 = J. Dubowicz, Kalendarz prawdziwy cerkwi Chrystusowej, Vilnius, Drukarnia oyców Bazylianów monast. S. Troyce, 1644.

Dubowicz 1645a = A. Dubowicz, Haft ręką Bożą nadobrey duszy Wielmożney Jey Mośći Paniey Heleny Sapieżanki Kvncewiczowey, Chorążyney Lidźkiey, Koniawskiey Dubickiey &c. Starośćiney, Vilnius, Monaster wileński S. Troyce, 1645.

Dubowicz 1645b = A. Dubowicz, Kazanie na pogrzebie Jáśnie Wielmożnego Jego Mośći Pana P. Theophila Tryzny Woiewody Brzeskiego, Wołkowiskiego, Błudnieńskiego &c. Starosty Miane w cerkwi Byteńskiey, Vilnius, Monaster wileński S. Troyce, 1645.

EM = T. Haluscynskyj, A. Welykyj (éd.), Epistolae Metropolitarum, Archiepiscoporum et Episcoporum, 8 t., Rome, 1956-1970.

Eremin 1955 = И. П. Еремин (éd.), Иван Вишенский, Сочинения, Moscou-Leningrad, 1955.

Fortes 1990 = A. Fortes (éd.), Acta capituli generalis O.C.D. Congregationis S. Eliae, vol. 1 : (1605-1641), Rome, 1990.

Frick 1987 = D. A. Frick (éd.), Collected works of Meletij Smotryc’kyj, Cambridge (Mass.), 1987.

Frick 2008 = D. A. Frick (éd.), Wilnianie : żywoty siedemnastowieczne, Varsovie, 2008.

Giordano 2003 = S. Giordano (éd.), Le istruzioni generali di Paolo V ai diplomatici pontifici (1605-1621), 3 vol., Tübingen, 2003.

Golovackij 1859 = (Я. Ф. Головацкий), Справа Братства церковнаго Виленскаго перед судом трибунальным Виленским с иеродиаконом Антонием Грековичем, передавшимся в Унию и осужденным на смерть 1605 года, dans ČIOIDR, 3/3, 1859, p. 1-22.

Golovackij 1888 = (Я. Ф. Головацкий), Протест Пинского православного духовенства 1595 года против введения унии, Vilnius, 1888 (tiré à part du périodique Литовские Епархиальные Ведомости).

Golubev 1891 = С. Голубев, Материалы для истории западно-русской церкви, vol. 1, Kiev, 1891.

Gorczak 1890 = B. Gorczak (éd.), Archiwum książąt Lubartowiczów Sanguszków w Sławucie, t. 3 : 1432-1534, L’viv, 1890.

Harasiewicz 1862 = M. Harasiewicz, Annales Ecclesiae Ruthenae, L’viv, 1862.

Hil’ – Skočyljas 2012 = А. Ґіль, І. Скочиляс (éd.), Генеральні візитації церков і монастирів Володимирської унійної єпархії кінця XVII – початку XVIII століть : книга протоколів та окремі описи / Wizytacje generalne cerkwi i monasterów unickiej eparchii włodzimierskiej końca XVII początku XVIII wieku : księga protokółów oraz inne opisy, L'viv-Lublin, 2012.

IJuM = Историко-юридические материалы, извлечённые из актовых книг губерний Витебской и Могилёвcкой, 32 t., Vicebsk, 1871-1906.

Jabłonowski 1910 = A. Jabłonowski, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, t. 6/3 : Podlasie (województwo), Varsovie, 1910.

Jaitner 1984 = K. Jaitner (éd.), Die Hauptinstruktionen Clemens' VIII. für die Nuntien und Legaten an den europäischen Fürstenhöfen, 1592-1605, 2 vol., Tübingen, 1984.

Jaitner 1997 = K. Jaitner (éd.), Die Hauptinstruktionen Gregors XV. für die Nuntien und Gesandten an den europäischen Fürstenhöfen (1621-1623), 2 vol., Tübingen, 1997.

Jakubowski 1934 = J. Jakubowski, Powiat grodzieński w w. XVI : mapa w skali 1 :400.000 (z tekstem), Cracovie, 1934 (Prace Komisji Atlasu Historycznego Polski 3).

Jankowski – Łapicz 2000 = H. Jankowski, C. Łapicz (éd.), Klucz do raju : księga Tatarów litewsko-polskich z XVIII wieku, Varsovie, 2000.

Jaskevič 1996 = А. А. Яскевіч, Старабеларускія граматыкі, Minsk, 1996.

Jegelevičius 2009 = S. Jegelevičius (éd.), Ukmergės dekanato vizitacija 1784 m., Vilnius, 2009.

Jesu 1613 = Thomas á Jesu, De procuranda salute omnium gentium, schismaticorum, haeriticorum, Iudaeorum, Sarracenorum, caeterorumque Infidelium, t. 6, Anvers, sumptibus viduae (et) haeredum Petri Belleri, 1613.

Jovaiša 1998 = L. Jovaiša (éd.), Visitatio dioecesis Samogitiae (A. D. 1579), Vilnius, 1998.

Juškov – Zimin 1952 = С. В. Юшков, А. А. Зимин (éd.), Памятники русского права, t. 1, Moscou, 1952.

Karalevskij 1913 = C. Karalevskij, L’istruzione di Clemente VIII "super aliquibus ritibus Graecorum" (1595) e le Congregazioni per la riforma dei Greci (1593), dans Bessarione, 17/1, 1913, p. 344-365, 466-481.

Kiaupienė – Korczak 2013 = J. Kiaupienė, L. Korczak (éd.), 1413 m. Horodlės aktai / Akty Horodelskie z 1413 roku, Vilnius-Cracovie, 2013.

Koropeckyj – Miller 1995 = R. Koropeckyj, D. R. Miller (éd.), Lev Krevza’s A Defense of Church Unity and Zaxarija Kopystens’kyj’s Palinodia, 2 vol., Cambridge (Mass.), 1995.

Korzeniowski 1891 = J. Korzeniowski (éd.), Orichoviana. Opera inedita et epistulae Stanislai Orzechowski, vol. 1 : 1543-1566, Cracovie, 1891.

Krajcar 1966a = J. Krajcar (éd.), Cardinal Giulio Antonio Santoro and the Christian East : Santoro’s Audiences and Consistorial Acts, Rome, 1966.

LB = A. Welykyj (éd.), Litterae Basilianorum Historiam Ucrainae illustrantes, 2 t., Rome, 1979.

LE = A. Welykyj (éd.), Litterae Episcoporum Historiam Ucrainae illustrantes, 4 t., Rome, 1972-1974.

Legrand 1895 = É. Legrand, Bibliographie hellénique du dix-septième siècle, t. 3, Paris, 1895.

LM 254 = N. Šlimienė, I. Valikonytė (éd.), Lietuvos Metrika (1559-1563) ; 40-oji Teismų bylų knyga : (XVII a. pradžios kopija), Vilnius, 2015.

LMMPA = A. Tyla (dir.), Lietuvos magdeburginių miestų privilegijos ir aktai, 7 t., Vilnius, 1991-2010.

LNA = A. Welykyj (éd.), Litterae Nuntiorum Apostolicorum Historiam Ucrainae illustrantes, 13 t., Rome, 1959-1969.

LSCPF = A. Welykyj (éd.), Litterae S. Congregationis de Propaganda Fide Ecclesiam Catholicam Ucrainae et Bielarusjae spectantes, 7 t., Rome, 1954-1957.

Maroszek 1994 = J. Maroszek, Prawa i przywileje miasta i dóbr ziemskich Zabłudów XV-XVIII w., Białystok, 1994.

MCSL = W. Milkowicz (éd.), Monumenta confraternitatis stauropigianae Leopoliensis, t. 1/1-2, L’viv, 1895-1898.

Miklosich – Müller 1860-1890 = F. Miklosich, J. Müller (éd.), Acta et diplomata graeca medii aevi sacra et profana, 6 t., Vienne, 1860-1890.

MLs = A. Rachuba, S. Dumin (éd.), Metryka Litewska. Rejestry podymnego Wielkiego Księstwa Litewskiego. Województwo smoleńskie 1650 r., Varsovie, 2009.

MLt = H. Lulewicz (éd.), Metryka Litewska. Rejestry podymnego Wielkiego Księstwa Litewskiego. Województwo trockie 1690 r., Varsovie, 2000.

MLw = A. Rachuba (éd.), Metryka Litewska. Rejestry podymnego Wielkiego Księstwa Litewskiego. Województwo wileńskie 1690 r., Varsovie, 1989.

MOLŠ = E. Meilus et al. (éd.), XVII amžiaus vidurio Maskvos okupacijos Lietuvoje šaltiniai, 4 vol., Vilnius, 2011-2016.

MPV = Monumenta Poloniae Vaticana, 10 t., Cracovie, 1913-2002.

MUH = A. Šeptyckyj (éd.), Monumenta Ucrainae Historica, 14 t., Rome, 1964-1975.

MVKL 28 = В. Мянжынскі, У. Свяжынскі (éd.), Метрыка Вялікага Княства Літоўскага (1522-1552) : кніга запісаў 28, Minsk, 2000.

OAM = С. Г. Рункевичъ (éd.), Описаніе документовъ архива западнорусскихъ уніатскихъ митрополитовъ, t. 1 : (1470-1700), t. 2 : (1700-1839), Saint-Pétersbourg, 1897-1907.

ORO = Описание рукописного отделения Виленской публичной библиотеки, 5 t., Vilnius, 1895-1906.

Orzechowski 1584 = S. Orzechowski, Fidelis subditus sive de institutione regia ad Sigismundum Augustium, libri duo, Cracovie, Officina Lazari, 1584.

Paknys 2006 = M. Paknys (éd.), Vilniaus miestas ir miestiečiai 1636 m. : namai, gyventojai, svečiai, Vilnius, 2006.

Papadopulos-Kerameus 1909 = A. Papadopulos-Kerameus (éd.), Texte greceşti privitoare la istoria românească, Bucarest, 1909 (Documente privitoare la istoria Românilor, t. 13/1).

PDV = A. A. Baliulis (éd.), Pabaisko dekanato vizitacija 1782-1784 m., Vilnius, 2010.

Petruševič 1868 = А. С. Петрушевич (éd.), Акты, относящиеся к истории Южнозападной Руси, L’viv, 1868.

Petruševič 1874 = А. С. Петрушевич (éd.), Сводная Галицко-Русская летопись с 1600 по 1700 г., L’viv, 1874.

PKGE = Писцовая книга Гродненской экономии с прибавлениями, изданная Виленскою комиссиею для разбора древних актов, 2 t., Vilnius, 1881-1882.

PKK2 = Памятники, изданные Киевскою комиссиею для разбора древних актов, 3 t., Kiev, 1897-1898 (2^e éd.).

PNH = М. Капраль (éd.), Привілеї національних громад міста Львова (XIV-XVIII ст.), L’viv, 2010 (2^e éd.).

Pociej 1597 = (H. Pociej), Antirresis abo apologija przeciwko Krzysztofowi Philaletowi, który niedawno wydał książki imieniem starożytnej Rusi, religiej greckiej, przeciw książkom o synodzie brzeskim, napisanym w Roku Pańskim 1597, dans. J. Byliński, J. Długosz (éd.), Wrocław, 1997.

Pociej 1606 = H. Pociej, O Przywileiach Nadanych od Naiaśnieyszych Krolow Polskich, y przednieyszych niektorych dowodach, ktore świętą Unią wielce zalecaią y potwierdzaią, (Vilnius, 1606 ?).

Pociej 1609 = (H. Pociej), Relacia y uważenie postępków niektórych około cerkwi ruskich wileńskich roku 1608 y 1609, Vilnius ?, (1609) dans Studyns’kyj 1906, p. 230-249.

Poplatek 1936 = J. Poplatek, Wykaz alumnów seminarium papieskiego w Wilnie (1582-1773), dans Ateneum Wileńskie, 11, 1936, p. 218-282.

Pritsak – Strumiński 1987 = O. Pritsak, B. Strumiński (éd.), Lev Krevza's Obrona iednosci cerkiewney and Zaxaija Kopystens'kyj's Palinodija, Cambridge (Mass.), 1987.

PSRL = Полное собрание русских летописей, 43 t., Saint-Pétersbourg-Moscou-Rjazan’, 1841-2012.

Rabikauskas 1971-1978 = P. Rabikauskas (éd.), Relationes status dioecesium in Magno Ducatu Lituaniae, 2 t., Rome, 1971-1978.

Rasporjaženija 1859 = Распоряжения константинопольского патриарха, Иеремии, и киевского митрополита, Михаила, о освящении в день Воскресения Христова в церкви хлебов и мяс, и праздновании полога Богородицы на завтрие Рождества Христова, также пятницы в место воскресения, dans ČIOIDR, 3/3, 1859, p. 41-44.

Reestr 1859 = Реестр уписования братии братства церковного Святой Живоначальной Троице, олтаря Сретения Господня, в месте Виленском, року от воплощения Господа Бога и Спаса нашего Иисуса Христа 1584, dans ČIOIDR, 3/3, 1859, p. 29-40.

Regenvolscius 1652 = A. Regenvolscius, Systema historico-chronologicum ecclesiarum Slavonicarum per provincias varias, Utrecht, Johannis a Waesberge, 1652.

RFA = В. И. Буганов (dir), Русский феодальный архив XIV – первой трети XVI века, 4 t., Moscou, 1986-1988.

RIB = Русская историческая библиотека, 40 t., Saint-Pétersbourg, 1872-1927.

Rozemond 1974 = K. Rozemond (éd.), Cyrille Lucar : sermons (1598-1602), Leyde, 1974.

Sakowicz 1642 = K. Sakowicz, Dialog abo rozmowa Maćka z Dionizym, popem schizmatyckim wileńskim, o Wielkiejnocy ruskiej, Cracovie, Walerian Piatkowski, 1642.

Saverčanka 2007 = І. Саверчанка (éd.), Старажытная Беларуская літаратура (XII-XVII стст.), Minsk, 2007.

Sawicki 1948 = J. Sawicki, Concilia Poloniae. Źródła i studia krytyczne, t. 2 : Synody diecezji wileńskiej i ich statuty, Varsovie, 1948.

Ščapov 1976 = Я. Н. Щапов (éd.), Древнерусские княжеские уставы XI-XV вв., Moscou, 1976.

Segelevičius 2009 = S. Segelevičius (éd.), Ukmergės dekanato vizitacija 1784 m., Vilnius, 2009.

SEU = A. Welykyj (éd.), Supplicationes Ecclesiae Unitae Ucrainae et Bielarusjae, 3 t., Rome, 1960-1965.

SHRM = Supplementum ad Historica Russiae Monumenta, t. 1, Saint-Pétersbourg, 1848.

Sipayłło 1983 = M. Sipayłło (éd.), Acta synodalia ecclesiarum Poloniae reformatarum, t. 3, Varsovie, 1983.

SJH = A. Welykyj (éd.), S. Josaphat Hieromartyr. Documenta Romana Beatificationis et Canonizationis, 3 t., Rome, 1952-1967.

Skočyljas 2004 = І. Скочиляс, Генеральні візитації Київської унійної митрополії XVII-XVIII століть : Львівсько-Галицько-Кам’янецька єпархія, t. 2 : Протоколи генеральних візитацій, L’viv, 2004.

Smotryskyj 1619 = М. Смотриский, Грамматіки славєнскиѧ правилноє Сѵнтаґма, Vievis, 1619 (fac-similé В. В. Німчук (éd.), Kiev, 1979).

Sprogis 1897 = И. Я. Спрогис, Попытка Виленского магистрата обвинить одного из братчиков Виленского православного Св. Троицкого братства в государственной измене (1597 г.), dans 300-летний юбилей Виленского Св.-Духов. Братства и построенного им во имя Св. Духа храма, Vilnius, 1897, p. 114-130.

Sprogis 1898 = И. Я. Спрогис, Духовное завещание мстиславского каштеляна Семёна Войны – 1599 г., 1-го марта, dans ČIONL, 12/3 (1898), p. 3-23.

SRP = Scriptores rerum polonicarum, 22 t., Cracovie, 1872-1917.

Starczewski 1842 = A. de Starczewski (éd.), Historiae Ruthenicae scriptores exteri saeculi XVI, t. 2, Berlin-Saint-Pétersbourg, 1842.

Starnawski 1972 = J. Starnawski (éd.), Stanisław Orzechowski. Wybór pism, Cracovie, 1972.

Studyns’kyj 1895 = К. Студинський (éd.), Пересторога, руський памятник поч. XVII в., L’viv, 1895.

Studyns’kyj 1906 = К. Студинський (éd.), Памятки полємічного письменства кінця XVI і поч. XVII в., L’viv, 1906.

Susza 1665 = J. Susza, Cursus vitae et certamen martyrii B. Josaphat Kuncevicii, dans J. Martinov (éd.), Paris, 1865.

Svjažynski 1990 = У. М. Свяжынскі, « Гістарычныя запіскі » Ф. Еўлашоўскага, Minsk, 1990.

Szehda 1963 = M. Szehda, “Vita Rutscii”. Prima biographia Josephi Velamin Rutskyj, metropolitae Kioviensis, dans AOSBM, 4, 1963, p. 135-182.

UDV = S. Jegelevičius (éd.), Ukmergės dekanato vizitacija 1784 m., Vilnius, 2009.

Ul’janovs’kyj 1992 = В. И. Ульяновський, Колекція та архів єпископа Павла Доброхотова, Kiev, 1992.

VL = Volumina Legum. Przedruk zbioru praw staraniem XX. Pijarów w Warszawie od roku 1732 do roku 1782 wydanego, 8 t., Saint-Pétersbourg, 1859-1860.

VUČ = Д. В. Лісейчыкаў (éd.), Візіты уніяцкіх цэркваў Мінскага і Навагрудскага сабораў 1680–1682 гг. : зборнік дакументаў, Minsk, 2009.

Wijuk Kojałowicz 1650 = A. Wijuk Kojałowicz, Miscellanea rerum ad statum ecclesiasticum in Magno Lithuaniae Ducatu pertinentium, Vilnius, 1650.

Woś 1981 = J. W. Woś (éd.), Itinerario in Polonia del 1596 di Giovanni Paolo Mucante cerimoniere pontificio. Parte Prima : Cracovia, Rome, 1981.

Woś 1982 = J. W. Woś (éd.), I due soggiorni del card. Legato E. Caetani a Varsavia (1596-1597) nella “Relazione” del maestro di cerimonie Giovanni Paolo Mucante, Florence, 1982.

ZZDA = Собрание древних грамот и актов городов Вильны, Ковна, Трок, православных монастырей, церквей, и по разным предметам / Zbiór dawnych dyplomatów i aktów miast Wilna, Kowna, Trok, prawosławnych monasterów, cerkwi i w różnych sprawach, 2 vol., Vilnius, 1843.

ZDDAm = Собрание древних грамот и актов городов Минской губернии, православных монастырей, церквей и по разным предметам / Zbiór dawnych dyplomatów i aktów miast mińskiej gubernii, prawosławnych monasterów, cerkwi i w różnych sprawach, Minsk, 1848.

Zema – Zinčenko – Fris 2010 = В. Зема, С. Зінченко, В. Фрис (éd.), Metropolis Kijoviensis : каталог і тексти петербурзьких зібрань, Kiev, 2010.

Żochowski 1680 = C. Żochowski, Colloquium lubelskie, L’viv, Collegium Societatis Iesu, 1680.

Žukovič 1897 = П. Н. Жукович, К истории Виленского Свято-Духовского монастырского храма, dans 300-летний юбилей Виленского Св.-Духов. Братства и построенного им во имя Св. Духа храма, Vilnius, 1897, p. 131-134.

Bibliographie

Adamczyk 1935 = W. Adamczyk, Ceny w Lublinie od XVI do końca XVIII wieku/Les prix à Lublin dès le XVII^e siècle jusqu’à a fin du XVIII^e siècle, L’viv, 1935.

Aleksandrowicz 1964 = S. Aleksandrowicz, Powstanie i rozwój miast województwa podlaskiego (XV w.-i poł. XVII w.), dans Acta Baltico-Slavica, 1, 1964, p. 137-156.

Aleksandrowicz 1965 = S. Aleksandrowicz, Zaludnienie miasteczek Litwy i Białorusi w XVI i pierwszej połowie XVII wieku, dans Roczniki Dziejów Społeczno-Gospodarczych, 27, 1965, p. 35-65.

Aleksandrowicz 1968 = S. Aleksandrowicz, Miasta Białorusi w XVI i pierwszej połowie XVII wieku, dans Kwartalnik Historyczny, 75/2, 1968, p. 411-420.

Aleksandrowicz 1970 = S. Aleksandrowicz, Geneza i rozwój sieci miasteczek Białorusi i Litwy do połowy XVII w., dans Acta Baltico-Slavica, 7, 1970, p. 47-108.

Aleksandrowicz 1980 = S. Aleksandrowicz, Powstanie sieci miejskiej Podlasia na tle wczesnych procesów urbanizacyjnych w Wielkim Księstwie Litewskim, dans Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 28/3, 1980, p. 413-428.

Aleksandrowicz 1989 = S. Aleksandrowicz, Rozwój kartografii Wielkiego Księstwa Litewskiego (od XV do połowy XVIII wieku), Poznań, 1989.

Aleksandrowicz 1996 = S. Aleksandrowicz, Gospodarcze, prawne i etniczne osobliwości sieci miejskiej ziem Wielkiego Księstwa Litewskiego w XVI-XVII w., dans J. Wyrozumskiego (éd.), Miasto i kultura ludowa w dziejach Białorusi, Litwy, Polski i Ukrainy, Cracovie, 1996, p. 61-86.

Alekseev 2010 = С. Л. Алексеев, Православная конфессионализация в Великом княжестве Литовском во второй половине XVI в. : к постановке проблемы, dans А. И. Филюшкин (éd.), Балтийский вопрос в конце XV-XVI в. : сборник научных статей, Moscou, 2010, p. 445-453.

Almazov 1894 = А. И. Алмазов, Тайная исповедь в Православной восточной Церкви. Опыт внешней истории, 3 t., Odessa, 1894.

Ammann 1967 = A. M. Ammann, Eine Sprachenverordnung Papst Pauls V. Ihr Denkmal im Vatikan, dans OCP, 33/1, 1967, p. 294-302.

Argenti 2004 = C. Argenti, L’Union de Brest (1596), dans Comité mixte catholique-orthodoxe en France, Catholiques et orthodoxes : les enjeux de l’uniatisme. Dans le sillage de Balamand, Paris, 2004, p. 93-106.

Atamanenko 2011 = В. Атаманенко, Наливайко, Дем’ян (Даміан), dans OA, p. 254-257.

Aubrun 1986 = M. Aubrun, La paroisse en France des origines au XV^e siècle, Paris, 1986.

Augustyniak 2006 = U. Augustyniak, Jeszcze raz w sprawie tumultu wileńskiego 1639 i jego następstwach, dans Odrodzenie i Reformacja w Polsce, 50, 2006, p. 169-189.

Baliński 1836 = M. Baliński, Historya miasta Wilna, 2 t., Vilnius, 1836. 

Baliulis – Mikulionis – Miškinis 1991 = A. Baliulis, S. Mikulionis, A. Miškinis, Trakų miestas ir pilys : istorija ir architektūra, Vilnius, 1991.

Balovnev 2000 = Д. А. Баловнев, Приходское духовенство в Древней Руси. X-XV вв., dans PE₀, p. 252-258.

Balovnev 2004 = Д. А. Баловнев, Приходское духовенство XV-начала XVI века по новгородским писцовым книгам (численность и особенности состава), dans Отечественная история, 4, 2004, p. 131-139.

Bantyš-Kamenskij 1805 = Н. Н. Бантыш-Каменский, Историческое известие о возникшей в Польше унии, Saint-Pétersbourg, 1805.

Bardach 1967 = J. Bardach, Bractwa cerkiewne na ziemiach ruskich Rzeczypospolitej (XVI-XVII w.), dans Kwartalnik Historyczny, 74, 1967, p. 77-82.

Bardach 1970 = J. Bardach, Zwyczajowe prawo małżeńskie ludności ruskiej Wielkiego Księstwa Litewskiego (XV-XVII w.), dans J. Bardach (éd.), Studia z ustroju i prawa Wielkiego Księstwa Litewskiego, Varsovie, 1970, p. 261-315.

Baronas 2000 = D. Baronas, Trys Vilniaus kankiniai : istorija ir gyvenimas (istorinė studija ir šaltiniai), Vilnius, 2000.

Baronas 2004 = D. Baronas, The Three martyrs of Vilnius : a fourteenth-century martyrdom and its documentary sources, dans Analecta Bollandiana, 122-1, 2004, p. 83-134.

Baronas 2012 = D. Baronas, Stačiatikių Šv. Dvasios brolijos įsisteigimas Vilniuje 1584-1633 m., dans LKMAM, 36, 2012, p. 47-98.

Baronas 2017 = Д. Баронас, Православна Ойкумена серед язичників і католиків, dans NPK, p. 29-38.

Baronas – Rowel 2015 = D. Baronas, S. C. Rowell, The Conversion of Lithuania : From Pagan Barbarians to Late Medieval Christians, Vilnius, 2015.

Basdevant-Gaudemet 2007 = B. Basdevant-Gaudemet, Jalons pour une histoire des lieux de culte, dans M. Flores-Lonjou, F. Messner (éd.), Les lieux de culte en France et en Europe : statuts, pratiques, fonctions, Louvain, 2007, p. 9-38.

Batjuškov 1890 = П. Н. Батюшков, Белоруссия и Литва. Исторические судьбы Северо-Западного края, Saint-Pétersbourg, 1890.

Beaulande-Barraud – Charageat 2014 = V. Beaulande-Barraud, M. Charageat (dir.), Les officialités dans l’Europe médiévale et moderne : des tribunaux pour une société chrétienne, Turnhout, 2014.

Beljakova 2006 = Е. В. Белякова, К вопросу о первом издании Кормчей книги, dans VCI, 1/1, 2006, p. 131-150.

Beljakova 2008 = Е. В. Белякова, Источники Печатной Кормчей, dans VCI, 11/3, 2008, p. 99-115.

Besters-Dilger 2005 = J. Besters-Dilger, Die Akademie und Druckerei von Ostroh (1575/77-1636), dans M. Moser (éd.), Das Ukrainische als Kirchensprache, Vienne, 2005, p. 65-150.

Bičiūnas 1954 = J. Bičiūnas, Commémoration de la fête célébrée à Wilno en 1604 à l’occasion de la canonisation de saint Casimir, dans Antemurale, 1, 1954, p. 126-131.

Bieńkowski 1970 = L. Bieńkowski, Organizacja Kościoła wschodniego w Polsce, dans J. Kłoczowski (éd.), Kościoł w Polsce, t. 2, Cracovie, 1970, p. 779-1048.

Blažejowskyj 1973 = D. Blažejowskyj, De potestate metropolitarum kiovensium in clerum regularem (1595-1805), Rome, 1973.

Blažejowskyj 1984 = D. Blažejowskyj, Byzantine Kyivan Rite Students in Pontifical Colleges, and in Seminaries, Universities and Institutes of Central and Western Europe (1576-1983), Rome, 1984.

Blažejowskyj 1996 = Д. Блажейовський, Ієрархія Київської Церкви, L’viv, 1996.

Bobryk 2005 = W. Bobryk, Duchowieństwo unickiej diecezji chełmskiej w XVIII wieku, Lublin, 2005.

Bobryk 2011 = W. Bobryk, Popowicze – synowie kapłańscy. O dziedziczeniu profesji ojców w unickiej metropolii kijowskiej, dans A. Karpiński, I. Dacka-Górzyńska (éd.), Społeczeństwo Staropolskie. Seria nowa, t. 3, Varsovie, 2011, p. 203-209.

Bogdan 1971 = D. Bogdan, Le Syntagme de Blastarès dans la version du chroniqueur roumain Macaire, dans Actes du premier congrès international des études balkaniques et sud-est européennes, t. 7, Sofia, 1971, p. 187-191.

Bogucka 2004 = M. Bogucka, Women in Early Modern Polish Society, Against the European Background, Aldershot, 2004.

Bogucka – Samsonowicz 1986 = M. Bogucka, H. Samsonowicz, Dzieje miast i mieszczaństwa w Polsce przedrozbiorowej, Wrocław, 1986.

Bojanivs’ka 2001 = М. Б. Боянівська, Книгописання, dans IUK, t. 2, p. 591-608.

Bondač 2007 = А. Г. Бондач, Νόμοι καὶ κανόνες в византийском церковном праве, dans С. Н. Малахов et al. (éd.), Власть, общество и церковь в Византии, Armavir, 2007, p. 74-88.

Boniecki – Reiski 1899-1913 = A. Boniecki, A. Reiski, Herbarz polski, 16 t., Varsovie, 1899-1913.

Borkowska 2008 = M. Borkowska, Leksykon zakonnic polskich epoki przedrozbiorowej, t. 3 : Wielkie Księstwo Litewskie i Ziemie Ruskie Korony Polskiej, Varsovie, 2008.

Borkowski 2007 = A. Borkowski, Patriarcha konstantynopolitański Jeremiasz II Tranos w Rzeczypospolitej (1588-1589), dans A. Mironowicz, U. Pawluczuk, W. Walczak (éd.), The Orthodox Church in the Blakans and Poland : Connections and Common Traditions, Białystok, 2007, p. 55-75.

Borowik 2004 = P. Borowik, Skidel w II poł. XVII i w XVIII w., dans M. Zemło (éd.), Małe Miasta : kultura i oświata, Supraśl, 2004, p. 33-39.

Borowik 2005 = P. Borowik, Jurydyki miasta Grodna w XV-XVIII wieku, Supraśl, 2005.

Borowik 2012 = P. Borowik, Cerkiew w Balli Wołłowiczów, dans R. Dobrowolski, M. Zemło (éd.), Dziedzictwo unii brzeskiej, Lublin-Supraśl, 2012, p. 149-177.

Brückner 1891 = A. Brückner, Polnisch-russische Intermedien des XVII. Jahrhunderts, dans Archiv für slavische Philologie, 13, 1891, p. 398-417.

Brüning 2008a = A. Brüning, Unio non est unitas. Polen-Litauens Weg im konfessionellen Zeitalter (1569-1648), Weisbaden, 2008.

Brüning 2008b = A. Brüning, Confessionalization in the Slavia Orthodoxa (Belorussia, Ukraine, Russia) ? – Potential and Limits of a Western Historiographical Concept, dans T. Bremer (éd.), Religion and the Conceptual Boundary in Central and Eastern Europe : Encounters of Faiths, New York, 2008, p. 66-97.

Budzyński 1990 = Z. Budzyński, Sieć parafialna prawosławnej diecezji przemyskiej na pzełomie XV i XVI wieku, dans S. Stępień (éd.), Polska-Ukraina, 1000 lat sąsiedztwa, t. 1, Przemyśl, 1990, p. 140-155.

Budzyński 1996 = Z. Budzyński, Sieć cerkiewna ziemi przemyskiej w świetle rejestru poborowego z 1628 roku, dans Rocznik Przemyski, 32/1, 1996, p. 109-124.

Budzyński 1997 = Z. Budzyński, Sieć cerkiewna ziemi przemyskiej w świetle rejestru poborowego z 1651 roku, dans Prace Historyczno-Archiwalne, 5, 1997, p. 13-30.

Budzyński 2005-2008 = Z. Budzyński, Kresy południowo-wschodnie w drugiej połowie XVIII wieku, 3 t., Przemyśl-Rzeszów, 2005-2008.

Bulgakov 1917 = Г. И. Булгаков, Западнорусские православные церковные соборы как органы церковного управления : опыт историко-канонического исследования, Kursk, 1917.

Buri 1931 = V. Buri, L’unione della Chiesa copta con Roma sotto Clemente VIII, Rome, 1931.

Burkardt 2004 = A. Burkardt, Les clients des saints. Maladie et quête du miracle à travers les procès de canonisation de la première moitié du XVII^e siècle en France, Rome, 2004.

Büttgen 2010 = P. Büttgen, Qu’est-ce qu’une culture confessionnelle ? Essai d’historiographie (1998-2008), dans P. Büttgen, C. Duhamelle (dir.), Religion ou confession : un bilan franco-allemand sur l’époque moderne (XVI^e-XVIII^e siècles), Paris, 2010, p. 415-437.

Cameron 2010 = E. Cameron, Enchanted Europe : Superstition, Reason, and Religion, 1250-1750, New York, 2010.

Čerepica 2000 = В. Н. Черепица, Очерки истории Православной Церкви на Гродненщине : с древнейших времен до наших дней, t. 1, Hrodna, 2000.

Černiauskas – Gudavičius – Vaitkevičius 2004 = A. Černiauskas, H. Gudavičius, V. Vaitkevičius, Merkienė : istorijos bruožai, Vilnius, 2004.

Chodynicki 1919-1920 = K. Chodynicki, Geneza równouprawnienia schyzmatyków w W. Ks. Litewskim, dans Przegląd historyczny, 22, 1919-1920, p. 54-135.

Chodynicki 1925 = K. Chodynicki, O stosunkach wyznaniowych w cechach wileńskich od XV do XVIII w., dans W. Abraham, L. Piniński, P. Dąbkowski (éd.), Księga pamiątkowa ku czci Oswalda Balzera, t. 1, L’viv, 1925, p. 117-131.

Chodynicki 1934 = K. Chodynicki, Kościół prawosławny a Rzeczpospolita Polska : zarys historyczny 1370-1632, Varsovie, 1934.

Chodynicki 1939-1946 = K. Chodynicki, Dubowicz, Jan, dans PSB, t. 5, p. 436-437.

Chomik 2004 = P. Chomik, Bractwo Św. Ducha w Wilnie w XVI-XVIII wieku, dans P. Chomik (éd.), « Pokazanie Cerkwie prawdziwej... ». Studia nad dziejami i kulturą Kościoła Prawosławnego w Rzeczypospolitej, Białystok, 2004, p. 21-36.

Chomik 2013 = P. Chomik, Życie monastyczne w Wielkim Księstwie Litewskim w XVI wieku, Cracovie, 2013.

Christin 1997 = O. Christin, Les paix de religion. L’autonomisation de la raison politique au XVI^e siècle, Paris, 1997.

Chynczewska-Hennel 1993 = T. Chynczewska-Hennel, "Do praw i przywilejów dawnych". Prawo jako argument w polemice prawosławnych w pierwszej połowie XVII w., dans T. Chynczewska-Hennel (éd.), Między Wschodem i Zachodem. Rzeczpospolita XVI-XVIII w. Studia ofiarowane prof. Zbigniewowi Wójcikowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, Varsovie, 1993, p. 53-60.

Chynczewska-Hennel 2017 = T. Chynczewska-Hennel, Tożsamość religijna i narodowościowa Rusinów w Pierwszej Rzeczypospolitej, dans MWZ, p. 56-80.

Chynczewska-Hennel – Kroll – Nagielski 2008 = T. Chynczewska-Hennel, P. Kroll, M. Nagielski (éd.), 350-lecie Unii Hadziackiej (1658-2008), Varsovie, 2008.

Constant 1938 = C. Constant, Une source trop négligée de l’histoire ecclésiastique locale : les registres de marguilliers, dans RHEF, 24, 1938, p. 170-183.

Croq – Garrioch 2013 = L. Croq, D. Garrioch (dir.), La religion vécue : les laïcs dans l’Europe moderne, Rennes, 2013.

Čuba 1998 = Г В. Чуба, Лінгво-текстологічний аналіз Учительних Євангелій другої половини XVI-XVII ст., résumé de la thèse de doctorat, Université nationale de L’viv, 1998.

Čuba 2003 = Г В. Чуба, Учительні Євангелія другої половини XVI-першої половини XVII ст. в історії українського проповідництва, dans W. Mokry (éd.), Język, literatura, kultura, historia Ukrainy : materiały międzynarodowej konferencji naukowej poświęconej dziesięcioleciu krakowskiej ukrainistyki uniwersyteckiej, Cracovie, 2003, p. 61-76.

Čuba 2007 = Г В. Чуба, Текстологічне дослідження українських учительних Євангелій другої половини XVI-початку XVII ст. : перемишльський тип, dans Вісник Львівського університету. Книгознавство, бібліотекозпавство та інформаційні технології, 2, 2007, p. 5-38.

Čuba 2011 = Г В. Чуба, Украïнськi рукописнi учительнi Євангелiя : дослiдження, каталог, описи, L’viv/Kiev, 2011.

Ćwikła 2006a = L. Ćwikła, Polityka władz państwowych wobec Kościoła prawosławnego i ludności prawosławnej : w Królestwie Polskim, Wielkim Księstwie Litewskim oraz Reczypospolitej Obojga Narodów (1344-1795), Lublin, 2006.

Ćwikła 2006b = L. Ćwikła, Sytuacja prawna mieszczan wyznania prawosławnego w Rzeczypospolitej po unii brzeskiej (1595-1596 r.), dans Prace historyczno-archiwalne, 17, 2006, p. 5-26.

Cygan 1981 = J. Cygan, Valerian Magni und die Frage der Verständigung mit der orthodoxen Kirche unter Ladislas IV Wasa in den Jahren 1633/34, dans Collectanea Franciscana, 51, 1981, p. 333-368.

Cypin 2001 = В. Цыпин, Алфавитная Синтагма, dans PE, t. 2, p. 63-64.

Czuba 2004 = H. Czuba, Geografia rozprzestrzenienia się ukraińskich rękopiśmiennych ewangeliarzy kaznodziejskich, dans J. Gwioździk, E. Różycki (éd.), Kultura książki ziem wschodniego i południowego pogranicza Polski (XVI-XX wiek). Paralele i różnice, Katowice, 2004, p. 283-292.

DACL = F. Cabrol et H. Leclercq (éd.), Dictionnaire d’archéologie chrétienne et de liturgie, 15 t., Paris, 1907-1953.

Danylenko 2006a = A. Danylenko, “Prostaja Mova”, “kitab”, and Polissian Standard, dans Die Welt der Slaven, 51/1, 2006, p. 80-115.

Danylenko 2006b = A. Danylenko, On the Name(s) of the Prostaja Mova in the Polish-Lithuanian Commonwealth, dans Studia Slavica, 51/1-2, 2006, p. 97-121.

Danylenko 2006c = A. Danylenko, On the language of early Lithuanian Tatar manuscripts or, have Lithuanian Tatars ever written in Ukrainian ?, dans Slavonic and East European Review, 84/2, 2006, p. 201-236.

Dauvillier – de Clercq 1936 = J. Dauvillier, C. de Clercq, Le mariage en droit canonique oriental, Paris, 1936.

Davis 1979 = N. Z. Davis, Les cultures du peuple. Rituels, savoirs et résistances au XVI^e siècle, Paris, 1979.

De Clercq 1949 = C. De Clercq, Histoire des conciles, t. 11, Paris, Letouzey et Ané, 1949.

Degiel 2000 = R. Degiel, Protestanci i prawosławni : patronat wyznaniowy Radziwiłłów birzańskich nad Cerkwią prawosławną w księstwie słuckim w XVII w., Varsovie, 2000.

Delumeau – Cottret 2010 = J. Delumeau, M. Cottret, Le catholicisme entre Luther et Voltaire, Paris, 2010 (7e édition).

Derwich – Dmitriev 2003 = M. Derwich, M. V. Dmitriev (éd.), Être catholique – être orthodoxe – être protestant : confessions et identités culturelles en Europe médiévale et moderne, Wrocław, 2003.

Deže 1985 = Л. Дэже, Украинская лексика середины XVI века. Няговские поучения (словарь и анализ), Debrecen, 1985.

Dmitriev 1990 = М. В. Дмитриев, Православие и реформация. Реформационные движения в восточнославянских землях Речи Посполитой во второй половине XVI в., Moscou, 1990.

Dmitriev 1998 = M. V. Dmitriev, Les dissidents russes. Feodosij Kosoj, Baden-Baden-Bouxwiller, 1998.

Dmitriev 1999 = M. V. Dmitriev, Les dissidents russes II. Matvej Baškin, le starec Artemij, Baden-Baden-Bouxwiller, 1999.

Dmitriev 2002 = M. V. Dmitriev, L’Union de Brest (1595-1596), les Catholiques, les Orthodoxes : un malentendu ?, dans M. Dygo, S. Gawlas, H. Grala (éd.), Stosunki międzywyznaniowe w Europie Środkowej i Wschodniej w XIV-XVII wieku, Varsovie, 2002, p. 39-60.

Dmitriev 2003 = М. В. Дмитриев, Между Римом и Царградом : генезис брестской церковной унии, 1595-1596 гг., Moscou, 2003.

Dmitriev 2008 = М. В. Дмитриев, Религиозные войны в Речи Посполитой ? К вопросу о последствиях Брестской Унии 1596 года, dans Studia Slavica et Balcanica Petropolitana, 1, 2008, p. 3-22.

Dmitriev 2012 = М. В. Дмитриев, "Православная конфессионализация" в Восточной Европе во второй половине XVI века, dans DKZ, 16, 2012, p. 133-152.

Dobrjanskij 1904 = Ф. Н. Добрянский, Старая и Новая Вильна, Vilnius, 1904.

Dolgaja 2011 = М. Г. Долгая, Некоторые аспекты правового регулирования имущественного положения православной церкви в Великом Княжестве Литовском до сер. XVII в., dans Христианское чтение, 39/4, 2011, p. 108-148.

Dompnier 1997 = B. Dompnier, La France du premier XVII^e siècle et les frontières de la mission, dans MEFRIM, 109/2, 1997, p. 621-652

Dovbiscenko 2003 = M. Dovbiscenko, La proclamation de l’Union et les controverses religieuses en Volhynie (fin du XVI^e siècle – première moitié du XVII ^e siècle) : mythes et réalités, dans Dix-septième siècle, 220, 2003, p. 467-499.

Dovbyščenko 2003 = М. В. Довбищенко, Епізоди з історії унії в Могилеві (малодосліджені аспекти релігійних рухів на Білорусі кінця XVI – першої половини XVII ст.), dans DKZ, 7, 2003, p. 136-152.

Dovbyščenko 2008 = М. В. Довбищенко, Волинська шляхта у релігійніх рухах кінця XVI-першої половини XVII ст., Kiev, 2008.

Dovgjallo 1911 = Д. Довгялло, Виленская Св.-Духова обитель и начало в ней иноческаго общежития, dans Ю. В. Татищев (éd.), Памятная книжка Виленской губернии на 1911 год, Vilnius, 1911, p. 1-19.

Dovnar-Zapolskij 1905 = М. Довнар-Запольский, Очерки по организации западно-русского крестьянства в XVI веке, Kiev, 1905.

Drėma 2008 = V. Drėma, Vilniaus bažnyčios : iš Vlado Drėmos archyvų, Vilnius, 2008.

Dumanowski 2010 = J. Dumanowski, Identité et rivalité. La culture matérielle de la noblesse polonaise au XVI^e siècle, dans M.-M. de Cevins (dir.), L’Europe centrale au seuil de la modernté : mutations sociales, religieuses et culturelles (Autriche, Bohême, Hongrie et Pologne, fin du XIV^e -milieu du XVI^e siècle), Rennes, 2010, p. 77-84.

Dupâquier 1991 = J. Dupâquier (dir.), Histoire de la population française, t. 2 : De la Renaissance à 1789, Paris, 1991.

Dupuy 1990 = B. Dupuy, L’Union de Brest jugée avec le recul du temps, dans Istina, 35, 1990, p. 17-49.

Dzięgielewski 1983 = J. Dzięgielewski, Pociej (Potij) Adam, dans PSB, t. 27, p. 28-34.

Dymyd 2000 = М. Димид, Єпископ Київської Церкви (1589-1891), L’viv, 2000.

EK = Encyklopedia katolicka, 20 t., Lublin, 1973-2014.

E. P. R. – Bud’ko 2009 = Э. П. Р, И. В. Будько, Зизании (Куколи), dans PE, t. 20, p. 117-123.

Erdő 2016 = P. Erdő, Ecclesiastical procedure in Eastern Central Europe, dans W. Hartmann, K. Pennington (éd.), The History of Courts and Procedure in Medieval Canon Law, Washington D.C., 2016, p. 426-462.

Filipczak-Kocur 1994 = A. Filipczak-Kocur, Skarb litewski za pierwszych dwu Wazów (1587-1648), Wrocław, 1994.

Florja 1992 = Б. Н. Флоря, Отношения государства и Церкви у восточных и западных славян, Moscou, Наука, 1992.

Florja – Ščapov 2000 = Б. Н. Флоря, Я. Н. Щапов, Епархиальное управление и епископат Русской Церкви. X-XVII вв., dans PE₀, p. 230-241.

Florja 2003 = B. Florja, Les conflits religieux entre adversaires et partisans de l’Union dans la "conscience de masse" du peuple en Ukraine et en Biélorussie (première moitié du XVII^e siècle), dans Dix-septième siècle, 220, 2003, p. 431-448.

Florja 2004 = Б. Н. Флоря, Виленский собор, dans PE, t. 8, p. 479-480.

Florja 2007 = Б. Н. Флоря, Исследования по истории Церкви. Древнерусское и славянское Средневековье, Moscou, 2007.

Florja 2008 = Б. Н. Флоря, Православие в Ливонии и Великом княжестве Литовском (2-я половина 1650-х начало 1660-х гг.), dans VCI, 3, 2008, p. 65-73.

Florja 2010 = Б. Н. Флоря, Иосиф (Нелюбович-Тукальский Афанасий), dans PE, t. 25, p. 638-645.

Florja – Ščapov 2000 = Б. Н. Флоря, Я. Н. Щапов, Епархиальное управление и епископат Русской Церкви. X-XVII вв., dans PE₀, p. 230-241.

Fournel – Zancarini 2002 = J.-L. Fournel, J.-C. Zancarini, La politique de l’expérience : Savonarole, Guicciardini et le républicanisme florentin, Alessandria, 2002.

Fournier 1940 = É. Fournier, L’origine du vicaire général et des autres membres de la curie diocésaine, Paris, 1940.

Frick 1984 = D. A. Frick, Meletij Smotryc’kyj and the Ruthenian Question in the Early Seventeenth Century, dans HUS, 8, 1984, p. 351-375.

Frick 1985 = D. A. Frick, Meletij Smotryc’kyj and the Ruthenian Language Question, dans HUS, 9, 1985, p. 25-52.

Frick 1988 = D. A. Frick, Petro Mohyla’s Revised Version of Meletij Smotryc’kyj’s Ruthenian Homilary Gospel, dans American Contributions to the Tenth International Congress of Slavists : Linguistics, Columbus, 1988, p. 107-117.

Frick 1995 = D. A. Frick, Meletij Smotryc’kyj, Cambrigde (Mass.), 1995.

Frick 2003 = D. A. Frick, The Bells of Vilnius : Keeping Time in a City of Many Calendars, dans L. Cormack et al. (éd.), Making Contact : Maps, Identity and Travel, Edmonton, 2003, p. 23-59.

Frick 2006 = D. A. Frick, “Since All Remains Subject to Chance”. Poor Relief in Seventeenth-Century Wilno, dans Zeitschrift für Ostmitteleuropa-Forschung, 55, 2006, p. 1-54.

Frick 2008-2009 = D. A. Frick, “Ruski człowiek” : Muscovites and Ruthenian Identity in Occupied Wilno, 1655-1661, dans Journal of Ukrainian Studies, 33-34, 2008-2009, p. 135-160.

Frick 2013 = D. A. Frick, Kith, kin, and neighbors : communities and confessions in seventeenth-century Wilno, Ithaca, 2013.

Frost 2015 = R. Frost, The Oxford History of Poland-Lithuania, vol. 1 : The making of The Polish-Lithuanian Union, 1385-1569, Oxford, 2015.

Fyrigos 1979-1980 = A. Fyrigos, Catalogo cronologico degli alunni e dei convittori del Pont. Collegio greco in Roma (1576-1640), dans Bollettino della Badia greca di Grottaferrata, 33, 1979, p. 9-56, et 34, 1980, p. 75-103.

Gallagher 2002 = C. Gallagher, Church Law and Church Order in Rome and Byzantium, Aldershot, 2002.

Gerasimova 2011 = И. В. Герасимова, Занятие Вильны русскими войсками 8 августа 1655 г. : сопоставление нарративных и документальных источников, dans Senoji Lietuvos literatūra, 32, 2011, p. 135-154.

Gerasimova 2015 = И. В. Герасимова, Под властью русского царя : социокультуральная среда Вильны в середине XVII в., Saint-Pétersbourg, 2015.

Gerlach 1923 = J. Gerlach, Stanowisko duchownych wedle statutu litewskiego III (1588 roku), dans Ateneum Wileńskie, 2, 1923, p. 205-225.

Gil 1999 = A. Gil, Prawosławna eparchia chełmska do 1596 roku, Lublin-Chełm, 1999.

Gil 2000 = A. Gil, Chełmskie diecezje obrządku wschodniego. Zagadnienie organizacji terytorialnej w XVII i XVIII wieku, dans S. Stępień (éd.), Polska-Ukraina, 1000 lat sąsiedztwa, t. 5, Przemyśl, 2000, p. 29-60.

Gil 2003 = A. Gil, Testament unickiego biskupa chełmskiego i bełskiego Atanazego Pakosty z 1625 roku, dans Zamojsko-Wołyńskie Zeszyty Muzealne, 1, 2003, p. 76-79.

Gil 2005a = A. Gil, Chełmska diecezja unicka 1596-1810 : dzieje i organizacja, Lublin-Chełm, 2005.

Gil 2005b = C. Gil (éd.), Karmelici bosi w Polsce 1605-2005. Księga jubileuszowa, Cracovie, 2005.

Gil – Skoczylas 2014 = A. Gil, I. Skoczylas, Kościoły wschodnie w państwie polsko-litewskim w procesie przemian i adaptacji : metropolia kijowska w latach 1458-1795, Lublin, 2014.

GKCL = Л. Лаўрэш, Грэка-каталіцкая (уніяцкая) Царква на Лідчыне, Polack, 2012.

Golovackij 1877 = Я Ф. Головацкий, Книга о новом календаре напечатанная в Риме в 1596 г., dans Сборник отделения русского языка и словесности Импереторской Академии наук, 17, 1877, p. XXVIII-XXXIV.

Golubev 1892 = С. Т. Голубев, Древний помянник Киево-Печерской лавры (конца XV – нач. XVI ст.), dans ČIONL, 6/3, 1892, p. 188.

Golubev 1893 = С. Т. Голубев, Объяснительные параграфы по истории Западнорусской Церкви, dans Киевские епархиальные ведомости, 12, 1893, p. 316-319.

Golubev 1883-1898 = С. Т. Голубев, Киевский митрополит Петр Могила и его сподвижники, 2 t., Kiev, 1883-1898.

Gralja 1994 = И. Граля, Иван Михайлов Висковатый : Карьера государственного деятеля в России XVI в., Moscou, 1994.

Grickevič 1975 = А. П. Грицкевич, Частновладельческие города Белоруссии в XVI-XVIII вв. (социально-экономическое исследование истории городов), Minsk, 1975.

Grickevičius 1997 = A. Grickevičius, The Seminary of Gregory XIII in Vilnius (1583-1655), dans Lithuanian historical studies, 2, 1997, p. 72-96.

Grickevičius 2008 = A. Grickevičius, Vilniškė popiežiškoji seminarija 1583-1655 metais, Vilnius, 2008.

Griffe 1927 = E. Griffe, Les origines de l’archiprêtre de district, dans RHEF, 58, 1927, p. 16-50.

GSS = П. П. Семенов (dir.), Географическо-статистический словарь Российской империи, 5 t., Saint-Pétersbourg, 1863-1885.

Gudziak 2001 = B. A. Gudziak, Crisis and reform : the Kyivan Metropolitanate, the Patriarchate of Constantinople, and the Genesis of the Union of Brest, Cambrigde (Mass.), 2001.

Guérin 1997 = P. Guérin, "La petite clé des secrets". De la performativité du discours savonarolien, dans A. Fontes, J.-L. Fournel, M. Plaisance (éd.), Savonarole : enjeux, débats, questions. Actes du Colloque International (Paris, 25-26-27 janvier 1996), Paris, 1997, p. 19-33.

Halecki 1953 = O. Halecki, Possevino’s last statement on Polish-Russian relations, dans OCP, 19, 1953, p. 261-302.

Halecki 1958 = O. Halecki, From Florence to Brest : 1439-1596, Rome, 1958.

Hamilton 2006 = A. Hamilton, The Copts and the West (1439-1822) : the European discovery of the Egyptian Church, Oxford, 2006.

Hardzeew 2008 = Ю. Гардзееў, Магдэбургская Гародня (сацыяльная тапаграфія і маёмасныя адносіны ў 16-18 ст.), Hrodna-Wrocław, 2008.

Hedemann 1930 = O. Hedemann, Historja powiatu brasławskiego, Vilnius, 1930.

Hedemann 1934 = O. Hedemann, Druja : magdeburskie miasto, Vilnius, 1934.

Hedemann 1935 = O. Hedemann, Głębokie : szkic dziejów, Vilnius, 1935.

Herklotz 2008 = I. Herklotz, Die Academia Basiliana. Griechische Philologie, Kirchengeschichte und Unionsbemühungen im Rom der Barberini, Rome-Fribourg-Vienne, 2008.

Heyberger 1988 = B. Heyberger, Les chrétiens d’Alep (Syrie) à travers les récits des conversions des missionnaires Carmes Déchaux (1657-1681), dans Mélanges de l'École française de Rome. Moyen Âge, Temps modernes, 100-1, 1988, p. 461-499.

Heyberger 1994 = B. Heyberger, Les chrétiens du Proche-Orient au temps de la Réforme catholique, Rome, 1994.

Hil’ – Skočyljas 2013 = А. Ґіль, І. Скочиляс, Володимирсько-Берестейська єпархія X-XVIII століть : історичні нариси, L’viv, 2013.

Holowackyj 1957 = R. R. Holowackyj, Seminarium Vilnense SS. Trinitatis (1601-1621), Rome, 1957.

Holubew 2008 = В. Голубеў, Сельская абшчына ў Беларусі XVI-XVIII. стст, Minsk, 2008.

Hoszowski 1954 = S. Hoszowski, Les prix à Lwow (XVI^e-XVII^e siècles), Paris, 1954 (1^re éd. polonaise : L'viv, 1928).

Hovhera 2014 = В. Говгера, Організаційна структура Львівської єпархії XVIII ст. (1700-1772), L’viv, 2014.

Hryniewicz 1995 = W. Hryniewicz, Przeszłość zostawić Bogu. Unia i uniatyzm w perspektywie ekumenicznej, Opole, 1995.

Huard 1938 = G. Huard, Considérations sur l’histoire de la paroisse rurale, des origines à la fin du Moyen Âge, dans RHEF, 102, 1938, p. 12-13.

Huculjak 2004 = Л. Д. Гуцуляк Божественна літургія Йоана Золотоустого в Київській митрополії після Унії з Римом (період 1596-1839 рр.), L’viv, 2004.

Humec’ka – Kernyc’kyj 1977-1978 = Л. Л. Гумецька, І. М. Керницький (éd.), Словник староукраїнської мови XIV-XV ст., 2 t., Kiev, 1977-1978.

Iljaszewicz 1938 = T. Iljaszewicz, Drukarnia domu Mamoniczów w Wilnie (1575–1622), Vilnius, 1938.

Iodkovskij 1915 = И. И. Иодковский, Церкви приспособленные к обороне в Литве и Литовской Руси, dans Древности. Труды Комиссии по сохранению древних памятников Императорского Московского археологического общества, 6, 1915, p. 249-311.

Isaevyč 1996 = Я. Д. Ісаєвич, “Lycaeum trilingue” : концепція тримовної школи у Європі в XVI ст., dans Я. Д. Ісаевич (éd.), Україна давня і нова : народ, релігія, культура, L’viv, 1996, p. 308-318.

Isaievych 1990 = J. Isaievych, Between Eastern Tradition and Influences from the West : Confraternities in Early Modern Ukraine and Byelorussia, dans Ricerche Slavistiche, 37, 1990, p. 269-293.

Isajewiycz 2005 = J. Isajewycz, Z dziejów parafialnych bractw cerkiewnych w metropolii kijowskiej od XVI do XX wieku, dans Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej, 3, 2005, p. 129-140.

IUK = Історія Українськой Культури, 5 t., Кiev, 2001-2011.

IUR = М. С. Грушевський, Історія України-Руси, 10 t., Kiev-L’viv, 1898-1936 (rééd., Kiev, 1991-1998).

Ivanenko-Kolenda 2006 = С. І. Іваненко-Коленда, Митрополит київський, галицький та всієї Русі Гавриїл Коленда, dans Український історичний журнал, 470/5, 2006, p. 131-143.

Jakovenko 2002 = Н. Яковенко, Паралельний світ : дослідження з історії уявлень та ідей в Україні XVI-XVII ст., Kiev, 2002

Janeczek = A. Janeczek, Między sobą. Polacy i Rusini na wspólnym pograniczu w XIV-XV w., dans T. Chynczewska-Hennel, N. Jakowenko (éd.), Między sobą : szkice historyczne polsko-ukraińskie, Lublin, 2000, p. 37-55.

Janów 1929 = J. Janów, Tłumaczenia ruskie z "Postylli" M. Reja w ewangeliarzach kaznodziejskich XVI i XVII w., dans Sprawozdania z czynności i posiedzeń Polskiej Akademii Umiejętności, 34/8, 1929, p. 2-10.

Janów 1931 = J. Janów, Przyczynek do żródeł ewangeliarza popa Andrzeja z Jarosławia (przekład ruski Pasji z "Postylli" M. Reja), dans Prace filologiczne, 15/2, 1931, p. 119-163.

Janów 1929 = J. Janów, Problem klasyfikacji ewangeliarzy “uczytelnych” (kaznodziejskich). Część I. Grupa środkowa-podolska, dans Sprawozdania z czynności i posiedzeń Polskiej Akademii Umiejętności, 48/8, 1947, p. 296-306.

Jaroszewicz-Pieresławcew 2003 = Z. Jaroszewicz-Pieresławcew, Druki cyrylickie z oficyn Wielkiego Księstwa Litewskiego w XVI-XVIII wieku, Olsztyn, 2003.

Jobert 1955 = A. Jobert, L’État polonais, la liberté religieuse et l’Église orthodoxe au XVII^e siècle, dans Revue internationale d’histoire politique et constitutionnelle, 5, 1955, p. 236-243.

Jobert 1974 = A. Jobert, De Luther à Mohila : la Pologne dans la crise de la chrétienté, 1517-1648, Paris, 1974.

Jonaitis 2011 = R. Jonaitis, Orthodox churches in the Civitas Rutenica area of Vilnius : localization problem, dans Archaeologia Baltica, 16, 2011, p. 110-128.

Jonaitis 2013 = R. Jonaitis, « Civitas Rutenica » Vilniuje XIII-XV a., thèse de doctorat, Université de Klaipėda, 2013.

Juškov 1913 = С. В. Юшков, Очерки из истории приходской жизни на севере России в XV-XVII вв., Saint-Pétersbourg, 1913.

Kaczala 1879 = S. Kaczala, Polityka Polaków względem Rusi, L’viv, 1879.

Kakareko 1996 = A. Kakareko, La riforma della vita del clero nella diocesi di Vilna dopo il Concilio di Trento (1564-1796), Rome, 1996.

Kampe 1938 = П. Кампе, Православная церковь св. Николая Чудотворца в гор. Риге, dans Вера и Жизнь, 2-3, 1938, p. 174-181, 192-200.

Kapral’ 2003 = М. Капраль, Національні громади Львова XVI-XVIII ст. (соціально-правові взаємини), L’viv, 2003.

Kapterev 1874 = Н. Ф. Каптерев, Светские архиерейские чиновники в Древней Руси, Moscou, 1874.

Kagamlyk 2011 = С. Р. Кагамлык, Исаия (Трофимович-Козловский), dans PE, t. 27, p. 144-145.

Karataev 1883 = И. П. Каратаев, Описание славянорусских книг, напечатанных кирилловскими буквами, t. 1, Saint-Pétersbourg, 1883.

Karvelis 2006 = D. Karvelis, Przymus wyznaniowy w "księstwie birżańskim" u schyłku XVI i w pierwszej połowie XVII wieku, dans W. Kriegseisen, A. Rachuba (éd.), Litwa w epoce Wazów. Prace ofiarowane Henrykowi Wisnerowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, Varsovie, 2006, p. 257-275.

Karwowska – Andrzejewski – Pivavarchyk 2008 = H. Karwowska, A. Andrzejewski, S. Pivavarchyk (éd.), Czerlona : z dziejów rezydencji, Białystok, 2008.

Kawecka-Gryczowa – Korotajowa – Krajewski 1959 = A. Kawecka-Gryczowa, K. Korotajowa, W. Krajewski, Drukarze dawnej Polski od XV do XVIII wieku, vol. 5 : Wielkie Księstwo Litewskie, Cracovie-Wrocław, 1959.

Kazanecki – Mikalaevič 2008 = П. Казанецкі, В. Мікалаевіч (éd.), Гістарычны атлас Беларусі, t. 1 : Беларусь ад старажытных часоў да канца XVIII ст, Minsk-Varsovie, 2008.

Keenan 1971 = E. L. Keenan, The Kurbskii-Groznyi Apocrypha : the Seventeenth-Century Genesis of the "Correspondence" Attributed to Prince A. M. Kurbskii and Tsar Ivan IV, Cambridge (Mass.), 1971.

Kempa 1997a = T. Kempa, Mikołaj Krzysztof Radziwiłł Sierotka a unia brzeska, dans Czasy Nowożytne, 2, 1997, p. 47-63.

Kempa 1997b = T. Kempa, Poparcie magnaterii litewskiej i ruskiej dla unii brzeskiej w pierwszych latach po jej wprowadzeniu, dans Rocznik Bialskopodlaski, 5, 1997, p. 7-22.

Kempa 1999 = T. Kempa, Działalność hetmana Konstantego Iwanowicza Ostrogskiego na polu prawosławia, dans BZH, 12, 1999, p. 5-21.

Kempa 2000a = T. Kempa Mikołaj Krzysztof Radziwiłł Sierotka, Varsovie, 2000.

Kempa 2000b = T. Kempa, Nieznane listy dotyczące genezy unii brzeskiej (1595/1596), dans Odrodzenie i Reformacja w Polsce, 44, 2000, p. 107-128.

Kempa 2001 = T. Kempa, Fundacje monasterów prawosławnych w Rzeczypospolitej w pierwszej połowie XVII wieku, dans A. Mironowicz, U. Pawluczuk, P. Chomik (éd.), Życie monastyczne w Rzeczypospolitej, Białystok, 2001, p. 74-102.

Kempa 2002 = T. Kempa, Metropolita Michał Rahoza a unia brzeska, dans Klio, 2, 2002, p. 48-100.

Kempa 2004 = T. Kempa, Wileńskie bractwo Św. Ducha jako centrum obrony prawosławia w Wielkim Księstwie Litewskim w końcu XVI i w pierwszej połowie XVII w., dans BZH, 21, 2004, p. 47-69.

Kempa 2005a = T. Kempa, Czy męczeńska śmierć arcybiskupa Jozafata Kuncewicza przyczyniła się do rozwoju unii brzeskiej na obszarze archidiecezji połockiej ?, dans A. Gil (éd.), Kościoły wschodnie w Rzeczypospolitej XVI-XVIII wieku : zbiór studiów, Lublin, 2005, p. 93-105.

Kempa 2005b = T. Kempa, Recepcja unii brzeskiej na obszarze Wielkiego Księstwa Litewskiego i ziem ruskich Korony do połowy XVII wieku, dans Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej, 3, 2005, p. 141-170.

Kempa 2006 = T. Kempa, Wyrugowanie prawosławnych mieszczan z rady miejskiej Wilna w 1621 roku, dans W. Kriegseisen, A. Rachuba (éd.), Litwa w epoce Wazów. Prace ofiarowane Henrykowi Wisnerowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, Varsovie, 2006, p. 277-290.

Kempa 2007 = T. Kempa, Wobec Kontrreformacji : protestanci i prawosławni w obronie swobód wyznaniowych w Rzeczypospolitej w końcu XVI i w pierwszej połowie XVII wieku, Toruń, 2007.

Kempa 2008a = T. Kempa, Animatorzy współpracy protestancko-prawosławnej w okresie Kontrreformacji, dans T. Ciesielski, A. Filipczak-Kocur (éd.), Rzeczpospolita państwem wielu narodowości i wyznań (XVI-XVIII wiek), Varsovie-Opole, 2008, p. 321-341.

Kempa 2008b = T. Kempa, Prawoławni wobec rokoszu Zebrzydowskiego, dans W. Polak (éd.), Homo doctus in se semper divitias habet : księga pamiątkowa ofiarowana profesorowi Januszowi Małłkowi z okazji siedemdziesiątej rocznicy urodzin i pięćdziesiątej rocznicy rozpoczęcia pracy naukowej, Toruń, 2008, p. 263-283.

Kempa 2010a = T. Kempa Nieznane listy metropolity kijowskiego Hipacego Pocieja – ważne źródło do początków unii brzeskiej, dans Odrodzenie i Reformacja w Polsce, 54, 2010, p. 179-218.

Kempa 2010b = T. Kempa, Wydarzenia wileńskie z lat 1608-1609 – konflikt duchowieństwa obrządku greckiego z metropolitą kijowskim Hipacym Pociejem, dans Przegląd Wschodni, 11/1, 2010, p. 457-488.

Kempa 2013 = T. Kempa, Sprawy bractwa wileńskiego na sejmikach litewskich w czasie panowania Zygmunta III, dans H. Lulewicz, M. Wagner (éd.), Po unii – sejmiki szlacheckie w Rzeczypospolitej XVI-XVIII wieku, Siedlce, 2013, p. 99-124.

Kempa 2016 = T. Kempa, Konflikty wyznaniowe w Wilnie od początku reformacji do końca XVII wieku, Toruń, 2016.

Kempa 2017 = T. Kempa, Prawosławie oraz unia w Polsce i na Litwie : sytuacja prawna, polityka władców i rola swieckich, dans MWZ, p. 17-55.

Kharlampovič 1898 = К. В. Харлампович, Западнорусские православные школы XVI и начала XVII века, Kazan’,1898.

Kharlampovič 1914 = К. В. Харлампович, Малороссийское влияние на великорусскую церковную жизнь, t. 1, Kazan’,1914.

Khoma 1973 = І. Хома, Ідея спільного синоду 1629 р., dans Bohoslovia, 37, 1973, p. 21-64.

Kiaupa – Kiaupienė – Kuncevičius 2007 = Z. Kiaupa, J. Kiaupienė, A. Kuncevičius, Historia Litwy : od czasów najdawniejszych do 1795 roku, Varsovie, 2007.

Kiaupienė 2008 = J. Kiaupienė, Rola klienteli w procesie jednoczenia narodu politycznego Wielkiego Księstwa Litewskiego w XVI w., dans T. Ciesielski, A. Filipczak-Kocur (éd.), Rzeczpospolita państwem wielu narodowości i wyznań (XVI-XVIII wiek), Varsovie-Opole, 2008, p. 167-178.

Kirillova 2006 = Л. А. Кириллова, Православный приход киевской митрополии во второй половине XVI века, résumé de la thèse de doctorat, Université d’État de Saratov, 2 novembre 2006.

Kirillova 2007 = Л. А. Кириллова, Православная проповедь в киевской митрополии второй половины XVI века, dans И. Р. Плеве (éd.), Проблемы истории российской цивилизации, Saratov, 2007, p. 9-15.

Kirkene – Teslenko 2017 = Ґ. Кіркєнє, І. Тесленко, Князь Костянтин Острозький та його фундації, dans NPK, p. 55-62.

Kjaupene 2003 = Ю. Кяупене, К вопросу о купеческой общине Вильнюса в первой половине XVII века, dans А. В. Юрасов, От Древней Руси к России нового времени. Сборник статей к 70-летию Анны Леонидовны Хорошкевич, Moscou, 2003, p. 300-306.

Klimov 2006 = А. Ю. Климов Влияние греческого Номоканона на русское светское законодательство в русле церковно-государственных отношений (конец X-середина XVII вв.), résumé de la thèse de doctorat, Université pédagogique d’État de Moscou, 2006.

Kmet’ 2001a = В. Ф. Кметь, Львівська єпархія у XVI-на початку XVII століття, résumé de la thèse de doctorat, Université nationale de L’viv, 28 mars 2001.

Kmet’ 2001b = В. Ф. Кметь, Юрисдикційний статус та організаційна структура Галицької (Львівської) єпархії (XII-середина XVI століття), dans Ковчег, 3, 2001, p. 131-155.

Kojalovič 1859-1861 = М. О. Коялович, Литовская церковная уния, 2 t., Saint-Pétersbourg, 1859-1861.

Kolankowski 1927 = L. Kolankowski, Pomiara włóczna, dans Ateneum Wileńskie, 4/13, 1927, p. 235-251.

Kołbuk 2009 = A. D. Kołbuk, Sytuacja materialna duchowieństwa unickiej diecezji chełmskiej w latach 1596-1875, Thèse de doctorat, Université catholique de Lublin Jean-Paul II, 2009.

Kołbuk 1998 = W. Kołbuk, Kościoły wschodnie w Rzeczypospolitej około 1772 roku, Lublin, 1998.

Kollmann 1980 = J. E. Kollmann, The Stoglav and Parish Priests, dans Russian History/Histoire russe, 7/1-2, 1980, p. 65-91.

Kondratuk 2007 = L. Kondratuk, Les Institutiones iuris canonici de G. P. Lancellotti : l’émergence du systématisme moderne en droit canonique (XVI^e-XVIII^e siècles), Thèse soutenue à l’Université Marc Bloch-Strasbourg 2 en 2007.

Kopczyński 2000 = M. Koczyński, Subsidium charitativum 1662 r. Uchwała i wykonanie, dans Miscellanea Historico-Archivistica, 11, 2000, p. 253-265.

Kopysskij 1975 = З. Ю. Копысский., Социально-политическое развитие городов Белоруссии в XVI – первой половине XVII вв., Minsk, 1975.

Korogodina 2006 = М. В. Корогодина, Исповедь в России в XIV-XIX веках. Исследование и тексты, Saint-Pétersbourg, 2006.

Korotajowa 1974a = K. Korotajowa, Mamonicz, Kuźma, dans PSB, t. 19, p. 464-466.

Korotajowa 1974b = K. Korotajowa, Mamonicz, Leon, dans PSB, t. 19, p. 466.

Korzo 2007 = М. Корзо, Украинская и белорусская катехетическая традиция (конца XVI-XVIII вв.) : становление, эволюция и проблема заимствований, Moscou, 2007.

Kosman 1972a = M. Kosman, Konflikty wyznaniowe w Wilnie (schyłek XVI-XVII w.), dans Kwartalnik Historyczny, 79, 1972, p. 3-23.

Kosman 1972b = M. Kosman, Litewskie kazania pogrzebowe z pierwszej połowy XVII wieku, dans Odrodzenie i Reformacja w Polsce, 17, 1972, p. 87-114.

Kosman 2003 = M. Kosman, Relacje o stanie diecezji wileńskiej jako źródło do dziejów wyznaniowych Wielkiego Księstwa Litewskiego, dans M. Nagielski, A. Rachuba, Sławomir Górzyński (éd.), Świat pogranicza, Varsovie, 2003, p. 155-164.

Kowalówka 1975 = L. Kowalówka, Z naszej przeszlości misyjnej, Rome, 1975.

Kozyrski 2013 = R. Kozyrski, Duchowieństwo, Kościoły i religia w dokumentach sejmików województwa ruskiego w epoce konfesjonalizacji Rzeczypospolitej Obojga Narodów (1648-1768), Lublin, 2013.

Krahel 1993 = T. Krahel, Dokumenty Lwa Sapiehy dla kościołów w Ikaźni i w Nowym Pohoście, dans Studia Teologiczne, 11, 1993, p. 341-346.

Krajcar 1964 = J. Krajcar, The Ruthenian Patriarchate : Some Remarks on the Project for its Establishment in the 17^th century, dans OCP, 30, 1964, p. 65-84.

Krajcar 1965 = J. Krajcar, The Greek College under the Jesuits for the First Time (1591-1604), dans OCP, 31, 1965, p. 85-118.

Krajcar 1966b = J. Krajcar, The Greek College in the Years of Unrest (1604-1630), dans OCP, 32, 1966, p. 5-38.

Krajcar 1968 = J. Krajcar, Early-printed Slavonic Books in the Library of the Pontifical Oriental Institute, dans OCP, 34/1, 1968, p. 105-128.

Krajcar 1969 = J. Krajcar, Konstantin Basil Ostrožskij and Rome in 1582-1584, dans OCP, 35, 1969, p. 193-214.

Krajcar 1970 = J. Krajcar, The Paschalia Printed in Rome in 1596, dans Oxford Slavonic Papers, 3, 1970, p. 107-118.

Kraljuk 2003 = П. Кралюк, Культурно-просвітницька діяльність князя Андрія Курбського на Ковельщині : міф чи реальність ?, dans Г. В. Бондаренко (éd.), Минуле і сучасне Волині та Полісся : Ковель і Ковельщина в історії України та Волині, t. 1, Luc’k, 2003, p. 78-81.

Kraljuk 2011a = П. Кралюк, « Кормча » (Старокостянтинів, 1599), dans OA, p. 185-186.

Kraljuk 2011b = П. Кралюк, Освітня система Острозької академії, dans OA, p. 275-282.

Kraljuk 2011c = П. Кралюк, Острозька академія : основні етапи розвитку, dans OA, p. 299-307.

Kraszewski 1840-1842 = J. I. Kraszewski, Wilno od pocątków jego do roku 1750, 4 t., Vilnius, 1840-1842.

Kriegseisen 2016 = W. Kriegseisen, Between State and Church. Confessional relations from Reformation to Enlightenment. Poland – Lithuania – Germany – Netherland, Francfort-sur-le-Main, 2016.

Krochmal 2013 = J. Krochmal, Duchowieństwo unickie eparchii przemysko-samborskiej w latach 1596-1609, dans Miscellanea Historico-Archivistica, 20, 2013, p. 135-167.

Krumenacker 2009 = Y. Krumenacker, La coexistence confessionnelle. Quelques problèmes de méthode, dans D. Boisson, Y. Krumenacker (éd.), La coexistence confessionnelle à l’épreuve : études sur les relations entre protestants et catholiques dans la France moderne, Lyon, 2009, p. 107-125.

Kruteckij 2006 = В. Ю. Крутецкий, Максим Грек и русская культура последней четверти XVI века, résumé de la thèse de doctorat, Université pédagogique d’État de Jaroslavl, décembre 2006.

Krylovskij 1904 = А. С. Крыловский, Львовское ставропигиальное братство : опыт церковно-исторического исследования, Kiev, 1904.

Kuc 2007 = M. Kuc, Pojęcie narodu u Stanisława Orzechowskiego, dans K. Łopatecki, W. Walczak (éd.), Nad społeczeństwem staropolskim. t 1 : Kultura - Instytucje - Gospodarka w XVI-XVIII stuleciu, Białystok, 2007, p. 83-96.

Kuczyńska 2004 = M. Kuczyńska, Ruska homiletyka XVII wieku w Rzeczypospolitej : ewolucja gatunku – specyfika funkcjonalna, Szczecin, 2004.

Kuczyńska 2017 = M. Kuczyńska, Homiletyka cerkiewna Pierwszej Rzeczypospolitej na pograniczu kultur (do połowy XVII wieku), dans MWZ, p. 196-237.

Kuklo 2009 = C. Kuklo, Demografia Rzeczypospolitej przedrozbiorowej, Varsovie, 2009.

Kulczyński 1733 = I. Kulczyński, Specimen ecclesiae ruthenicae, ab origine susceptae fidei ad nostra usque tempora, in suis capitibus seu primatibus Russiae cum S. Sede Apostolica Romana semper unitae, Rome, 1733 (rééd. Paris-Tournai, 1859)

Kumor 1987 = B. Kumor, Michał Rahoza, dans PSB, t. 30, 1987, p. 453-457.

Kumor 1996 = B. Kumor, Sielawa Antoni, dans PSB, t. 36, 1996, p. 585-588.

Kurczewski 1908-1916 = J. Kurczewski (éd.), Kościół Zamkowy czyli Katedra wileńska (w jej dziejowym, liturgicznym, architektonicznym i ekonomicznym rozwoju), 3 vol., Vilnius, 1908-1916.

Kurczewski 1912 = J. Kurczewski, Biskupstwo wileńskie od jego założenia aż do dni obecnych, Vilnius, 1912.

Kurczewski 1913 = J. Kurczewski, Święci biskupi i apostołowie Litwy i Rusi litewskiej, Vilnius, 1913.

Kušnjarevič 1993 = А. М. Кушнярэвіч, Культавае дойлідства Беларусі XIII-XVI стст., Minsk, 1993.

Kvlividze 2004 = Н. В. Квливидзе, Ветхий денми, dans PE, t. 8, p. 54-55.

Łaszkiewicz 2004 = H. Łaszkiewicz, Le latin et le ruthène face aux langues vernaculaires sur le territoire du royaume de Pologne et du grand-duché de Lituanie aux XIV^e et XV^e siècles, dans A. Adamska, M. Mostert (éd.), The Development of Literate Mentalities in East Central Europe, Turnhout, 2004, p. 269-276.

Laužikas 2000 = R. Laužikas, Šv. Mikolaus bažnyčia – krikščioniškoji erdvė ir laikas pagoniškai Lietuvai, dans LKMAM, 17, 2000, p. 233-246.

Le Brun 2000 = J. Le Brun, Orthodoxie et hétérodoxie. L’émergence de la notion dans le discours théologique à l’époque moderne, dans S. Elm, É. Rebillard, A. Romano (éd.), Orthodoxie, christianisme, histoire/Orthodoxy, christianity, history, Rome, 2000, p. 333-342.

Leclercq 1938 = H. Leclercq, Paroisses rurales, dans DACL, t. 13/2, p. 2198-2235.

Lefebvre-Teillard 1973 = A. Lefebvre-Teillard, Les officialités à la veille du concile de Trente, Paris, 1973.

Lemaitre 1990 = N. Lemaitre, Le traitement des objets dans les visites pastorales des XV^e et XVI^e siècles, dans Mémoire Vive, 3, 1990, p. 2-12.

Lemaitre 2002 = N. Lemaitre, Histoire des curés, Paris, 2002.

Leskinen 1995 = М. Лескинен, Этноконфессиональная проблематика в творчестве Ивана Вишенского, dans Исследования по истории Украины и Белоруссии, 1, 1995, p. 18-27.

Levickij 1885 = О. Левицкий, Кирилл Терлецкий, епископ Луцкий и Острожский, dans Памятники русской старины в западных губерниях, 8, 1885, p. 308-341.

Levšun 2008 = Л. В. Левшун, "…Православие с еретычеством мешают…" : к вопросу об обрядовых, канонических и догматических нестроениях в "Руской Церкви" Великого княжества Литовского на кануне Брестской церковной унии, dans Вестник Тверского государственного университета. Серия История, 34, 2008, p. 30-45.

Liebreich 1985-1986 = K. Liebreich, Piarist Education in the Seventeenth century, dans Studi Secenteschi, 26, 1985, p. 225-276 et 27, 1986, p. 57-88.

Liedke 1995 = M. Liedke, Związki z możnymi oraz kontakty z Koroną jako przyczyny przemian językowych i kulturalnych szlachty ruskiej Wielkiego Księstwa Litewskiego w drugiej połowie XVI wieku, dans BZH, 4, 1995, p. 16-22.

Liedke 2002 = M. Liedke, Szlachta ruska Wielkiego Księstwa Litewskiego a reformacja, Część I, dans BZH, 18, 2002, p. 21-50.

Liedke 2004 = M. Liedke, Od prawosławia do katolicyzmu : ruscy możni i szlachta Wielkiego Księstwa Litewskiego wobec wyznań reformacyjnych, Białystok, 2004.

Liedke 2006 = M. Liedke, Zależność klientalna a wyznanie przedstawicieli szlachty ruskiej na przykładzie ich związków z birżańską linią Radziwiłłów w końcu XVI i w pierwszej połowie XVII wieku, dans E. Dubas-Urwanowicz, J. Urwanowicz (éd.), Patron i Dwór : magnateria Rzeczypospolitej w XV-XVIII wieku, Varsovie, 2006, p. 321-333.

Likowski 1906 = E. Likowski, Dzieje Kościoła unickiego na Litwie i Rusi w XVIII-XIX wieku, 2 t., Varsovie, 1906.

Liseichykau 2017 = D. Liseichykau, Zasięg osadnictwa ruskiej społeczności etniczno-wyznaniowej w Wielkim Księstwie Litewskim od końca XVII do połowy XVIII wieku (w świetle materiałów wizytacji generalnych cerkwi unickich, dans Rocznik lituanistyczny, 3, 2017, p. 121-133.

Lisejčikov 2013 = Д. Лисейчиков, Завещание митрополита Иосифа Вельямина-Рутского, dans А. Гиль (éd.), Завещания униатских иерархов киевской митрополии XVII и XVIII вв. как пример религиозной культуры общества Речи Посполитой, Lublin, 2013, p. 47-73.

Lisejčykaw 2011 = Д. В. Лісейчыкаў, Штодзённае жіццё ўніяцкага парафіяльнага святара беларуска-літоўскіх зямель 1720-1839 гг., Minsk, 2011.

Lisejčykaw 2015 = Д. В. Лісейчыкаў, Святар у беларускім соцыуме : прасапаграфія ўніяцкага духавенства 1596-1839 гг., Minsk, 2015.

Litak 1990 = S. Litak, Études sur l’organisation des paroisses en Pologne aux XVI^e-XVIII^e siècles et leurs résultats, dans C. D. Fonseca, C. Violante (dir.), Pievi e parrocchie in Europa dal Medioevo all’Età contemporanea, Rome, 1990, p. 91-107.

Litak 2004 = S. Litak, Parafie w Rzeczypospolitej w XVI-XVIII wieku, Lublin, 2004.

Litak 2006 = S. Litak, Atlas Kościoła łacińskiego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVIII wieku, Lublin, 2006.

Litwin 1996 = H. Litwin, Status prawny Cerkwi prawosławnej i grekokatolickiej w Rzeczypospolitej w XVII wieku, dans Barok, 2, 1996, p. 11-22.

Ljubavskij 1892 = М. К. Любавский, Областное деление и местное управление Литовско-Русского государства ко времени издания Первого Литовского Статута, Moscou, 1892.

Ljubaščenko 2001 = В. І. Любащенко, Реформаційний рух, dans IUK, t. 2, p. 491-505.

Lojka 2002 = П. А. Лойка, Шляхта беларускіх зямель у грамадска-палітычным жыцці Рэчы Паспалітай другой паловы XVI-першай трэці XVII ст., Minsk, 2002.

Lojka 2010 = П. А. Лойка, Афармленне шляхецкага саслоўя ў Вялікім княстве Літоўскім, dans У. К. Коршук et al. (éd.), Працы гістарычнага факультэта БДУ, t. 5, Minsk, 2010, p. 102-115.

Lotoc’kyj 1896 = О. Лотоцький, Соборнi крилоси на Українi та Бiлій Руси в XV-XVI вв., dans ZNTŠ, 9, 1896, p. 1-34.

Lotoc’kyj 1931 = О. Лотоцький, Українські джерела церковного права, Varsovie, 1931.

Lotz-Heumann 2001 = U. Lotz-Heumann, The Concept of "Confessionalization" : a Historiographical Paradigm in Dispute, dans Memoria y Civilización, 4, 2001, p. 93-114.

Louthan 2004 = H. Louthan, Mediating Confessions in Central Europe : The Ecumenical Activity of Valerian Magni, 1586–1661, dans The Journal of Ecclesiastical History, 55/4, 2004, p. 681-699.

Łowmiańska 1929 = M. Łowmiańska, Wilno przed najazdem moskiewskim 1655 roku, Vilnius, 1929.

Lukašova 2000 = С. С. Лукашова, Конфликт епископа Гедеона Балабана и львовского Успенского братства в 80-х гг. XVI в. : попытки реформы церкви или борьба за имущественные интересы, dans Славянский альманах за 1999 г., Moscou, 2000, p. 36-52.

Lukašova 2001 = С. С. Лукашова, "Мы ниже подписанные…" : Львовский синод 1595 г. в истории Брестской Унии, dans Славянский альманах за 2000 г., Moscou, 2001, p. 12-19.

Lukašova 2006 = С. С. Лукашова, Миряне и Церковь : религиозные братства киевской митрополии в конце XVI века, Moscou, 2006.

Lukašova 2008 = С. С. Лукашова, Роль братств в подписании Брестской Унии : историографические мифы, dans О. Б. Неменский (éd.), Между Москвой, Варшавой и Киевом. К 50-летию проф. М. В. Дмитриева, 2008, p. 93-104.

Łukaszewicz 1842-1843 = J. Łukaszewicz, Dzieje kościołów wyznania helweckiego w Litwie, 2 t., Poznań, 1842-1843.

Lukšaitė 1999 = I. Lukšaitė, Reformacija Lietuvos Didžiojoje Kunigaikštystėje ir Mažojoje Lietuvoje (XVI a. trečias dišimtmetis – XVII a. pirmas dešimtmetis), Vilnius, 1999.

Łuksza 1938 = W. Łuksza, W sprawie prawosławnych bractw miodowych w Wilnie, dans Ateneum wileńskie, 13/2, 1938, p. 288-290.

Lulewicz 1989 = H. Lulewicz, Walka Radziwiłłów z Chodkiewiczami o dziedzictwo słuckie, dans Miscellanea Historico-Archivistica, 3, 1989, p. 201-215.

Luria 2005 = K. P. Luria, Sacred Boundaries : Religious Coexistence and Conflict in Early-Modern France, Washington D. C., 2005.

Łużny 1968 = R. Łużny, Sylwester Kossow, dans PSB, t. 14, p. 325-327.

Łużny 1997 = R. Łużny, Piotra Mohyły ‟Opowieści o niezwykłych, cudownych wydarzeniach w życiu cerkwi prawosławnej”, dans Prace komisji wschodnioeuropejskiej, 4, 1997, p. 87-108.

Lysenko 2003 = С. Лисенко, Тестамент Павла Незабитовського з 1740 року як генеалогічне джерело, dans DKZ, 7, 2003, p. 539-545.

Macha 1974 = J. Macha, Ecclesiastical Unification. A Theoretical Framework Together With Case Studies from the History of Latin-Byzantine Relations, Rome, 1974.

Makarij 1857-1883 = Макарий (М. П. Булгаков), История Русской Церкви, 12 t., Saint-Pétersbourg, 1857-1883.

Malinowska 2002 = J. Malinowska, Stanisław Orzechowski – gente Ruthenus, dans Roczniki Humanistyczne, 50/3, 2002, p. 57-63.

Malyševskij 1872 = И. И. Малышевский, Александрийский патриарх Мелетий Пигас и его участие в делах Русской Церкви, 2 t., Kiev, 1872.

Maroszek 1999 = J. Maroszek, Ulice Wilna w XIV-XVIII wieku, dans Kwartalnik historii kultury materialnej, 47/1-2, 1999, p. 163-186.

Marozava 2001 = С. В. Марозава, Уніяцкая царква ў этнакультурным развіцці Беларусі (1596-1839 гады), Hrodna, 2001.

Martel 1938 = A. Martel, La langue polonaise dans les pays ruthènes (Ukraine et Russie Blanche, 1569-1667), Lille, 1938.

Martynowicz 2009 = A. Martynowicz, Sobory lokalne na ziemiach ruskich i w Wielkim Księstwie Litewskim do końca XV wieku, dans BZH, 32, 2009, p. 21-100.

Marusyn 1943-1963 = М. Марусин, Погляд на виховання кандидатів духовного стану на Україні, dans Bohoslovia, 21-24, 1943-1963, p. 40-94.

Marusyn 1966 = М. Марусин, Чини Святительських Служб в Київському Евхологіоні з початку XVI ст., Rome, 1966.

Marusyn 1967 = М. Марусин, Пастирсько-літургічна діяльність святого Йосафата, dans Bohoslovia, 31, 1967, p. 5-99.

Marzaljuk 2007 = І. А. Марзалюк Этнiчны i канфесiйны свет беларускага горада XVI-XVIII стст., Mahilew, 2007.

MČBČ = Б. Гудзяк, О. Турій (éd.), Беретейська унія і внутрішнє життя Церкви в XVII столітті. Матеріали Четвертих « Берестейських читань », Львів, Луцьк, Київ, 2-6 жовтня 1995 р, L’viv, 1997.

Meilus 2006 = E. Meilus, Życie codzienne w Wilnie w czasie okupacji moskiewskiej 1655-1661, dans W. Kriegseisen, A. Rachuba (éd.), Litwa w epoce Wazów. Prace ofiarowane Henrykowi Wisnerowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, Varsovie, 2006, p. 129-143.

Micallef 2010 = F. Micallef, L’autonomisation de la raison politique. Bilans, enjeux et perspectives historiographiques, dans D. Do Paço, M. Monge, L. Tatarenko (éd.), Les religions dans la ville : ressorts et stratégies de coexistence dans l’Europe des XVI^e-XVIII^e siècles, Rennes, 2010, p. 211-216.

Miller 1981 = D. B. Miller, The Viskovatyi Affair of 1553-1554 : Official Art, the Emergence of Autocracy, and the Disintegration of Medieval Russian Culture, dans Russian History/Histoire russe, 8/3, 1981, p. 293-332.

Miranovič 2006 = А. Мірановіч, Манастыр у Супраслі як цэнтр праваслаўя i беларускай культуры ў XVI ст., dans BZH, 26, 2006, p. 5-28.

Mironowicz 1991 = A. Mironowicz, Podlaskie ośrodki i organizacje prawosławne w XVI i XVII wieku, Białystok, 1991.

Mironowicz 1996 = A. Mironowicz, Geneza bractw cerkiewnych, dans BZH, 6, 1996, p. 22-30.

Mironowicz 1997a = A. Mironowicz, Teodozy Wasilewicz : archimandrita słucki, biskup białoruski, Białystok, 1997.

Mironowicz 1997b = A. Mironowicz, Prawosławie i unia za panowania Jana Kazimierza, Białystok, 1997.

Mironowicz 2003a = A. Mironowicz, Bractwa cerkiewne w Rzeczypospolitej, Białystok, 2003.

Mironowicz 2003b = A. Mironowicz, Józef Bobrykowicz : biskup białoruski, Białystok, 2003.

Mironowicz 2007 = A. Mironowicz, Monaster Zaśnięcia NMP w Zabłudowie, dans BZH, 28, 2007, p. 5-22.

Mironowicz 2011 = A. Mironowicz, Biskupstwo turowsko-pińskie w XI-XVI wieku, Białystok, 2011.

Mironowicz 2012 = A. Mironowicz, Ewangelizacja „prostą mową” w XVI wieku, dans U. Pawluczuk (éd.), Latopisy Akademii Supraskiej, vol. 3 : Język naszej modlitwy – dawniej i dziś, Białystok, 2012, p. 9-18.

Mironowicz 2014 = A. Mironowicz, Sobory wileńskie 1509 i 1514 roku, dans M. Kuczyńska, U. Pawluczuk (éd.), Latopisy Akademii Supraskiej, vol. 5 : Synody Cerkwi prawosławnej w I Rzeczypospolitej, Białystok, 2014, p. 7-82.

Morozov 1888 = П. О. Морозов, Очерки из истории русской драмы XVII-XVIII столетий, Saint-Pétersbourg, 1888.

Morzy 1959 = J. Morzy, Geneza i rozwój cechów wileńskich do końca XVII w., dans Zeszyty naukowe uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 24, 1959, p. 3-93.

Morzy 1965 = J. Morzy, Kryzys demograficzny na Litwie i Białorusi w II połowie XVII wieku, Poznań, 1965.

Moškova 2005 = Л. В. Мошкова, Западнорусская Кормчая особого состава, dans Хризограф, 2, 2005, p. 231-241.

Mozer 2002 = М. Мозер, Что такое „прóстая мова“ ?, dans Studia Slavica Academiae Scientiarum Hungaricae, 47/3-4, 2002, p. 221-260.

MPBČ = Б. Гудзяк, О. Турій (éd.), Історичний контекст, укладення Берестейської Унії і перше поунійне покоління. Матеріали Перших « Берестейських читань », Львів, Івано-Франківськ, Київ, 1-6 жовтня 1994 р., L’viv, 1995.

Mrozowski 2011 = P. Mrozowski, Cracovie-Vilnius-Varsovie : trois capitales de l’État polono-lituanien au XVI^e siècle, dans J.-M. Le Gall (éd.), Les capitales de la Renaissance, Rennes, 2011, p. 103-112.

MWZ = M. Kuczyńska (éd.), Między Wschodem a Zachodem : prawosławie i unia, Varsovie, 2017.

Myc’ko 2001 = І. З. Мицько, Осередки культури при магнатських і шляхетських дворах : Острозька академія. Літературно-перекладацький гурток князя Андрія Курбського в Миляновичах, dans IUK, t. 2, p. 531-539.

Narys 1992 = Нарис історії Васильянського чину Святого Йосафата, Rome, 1992.

Navroc’ka 2009 = А. Навроцька, Найдавніша книга духовного суду Львівської православної єпархії 1668-1674 років (зі збірки національного музею у Львові), dans Український археографічний щорічник, 13-14, 2009, p. 284-302.

Navroc’ka 2010 = А. Навроцька, Інститут духовного суду у Київській митрополії до середини XVII століття, dans Історія релігій на Україні : Науковий щорічник 2010 рік, t. 1, L’viv, 2010, p. 624-630.

Nemirovskij 2012 = Е. Л. Немировский, Славянские издания кириловского (церковнославянского) шрифта 1491-2000, t. 2/2 : 1593-1600, Moscou, 2012.

Neselovskij 1906 = А. З. Неселовский, Чины хиротесий и хиротоний : опыт историко-археологического исследования, Kam’janec’-Podil’s’kyj, 1906.

Nescjarovič 2003 = В. I. Несцяровiч Старажытныя рукапісы беларускіх татар (Графіка. Транслітарацыя. Агульная характарыстыка мовы. Фразеалогія), Vicebsk, 2003.

Niedźwiedź 2012 = J. Niedźwiedź, Kultura literacka Wilna (1323-1655), Cracovie, 2012.

Niemcewicz 1860 = J. U. Niemcewicz, Dzieje panowania Zygmunta III, t. 1, Cracovie, 1860.

Niendorf 2011 = M. Niendorf, Wielkie Księstwo Litewskie : studia nad kształtowaniem się narodu u progu epoki nowożytnej (1569-1795), Poznań, 2011 (1^re éd. allemande : Wiesbaden 2006).

Nikolaj 1892 = Николай (Далматов), Супрасльский Благовещенский монастырь. Историко-статистическое описание, Saint-Pétersbourg, 1892.

Nikolaj 1917 = Николай (Б. Д. Ярушевич), Церковный суд в России до издания Соборного Уложения Алексея Михайловича (1649), Petrograd, 1917.

Nosevič 2004 = В. Л. Носевич Традиционная белорусская деревня в европейской перспективе, Minsk, 2004 (version numérique : http://vln.by/node/192).

Nosilia 2017 = V. Nosilia, Oświata ruska na ziemiach wschodnich Rzeczypospolitej w XVII wieku, dans MWZ, p. 141-173.

Nowak 2008 = A. Z. Nowak, Testament – integralna cześć przygotowań dobrej śmierci w refleksji prawosławnych kręgu kijowskiego (XVII w.), dans Київська Академія, 6, 2008, p. 48-62.

Nowak 2017a = A. Z. Nowak, Priesthood in the Teachings for the Clergy, Cracovie, 2017.

Nowak 2017b = A. Z. Nowak, Reforma duchowieństwa wschodniego w Rzeczypospolitj w świetle ogólnego programu odnowy Kościoła, dans MWZ, p. 174-195.

Nowakowski 2004 = P. Nowakowski, Problematyka liturgiczna w międzywyznaniowej polemice po Unii Brzeskiej (1596-1720), Cracovie, 2004.

Nowicki 2010 = T. Nowicki, Oficjał, dans EK, t. 14, p. 406-408.

NPK = А. Бумблаускас, С. Кулявічус, І. Скочиляс (éd.), На перехресті культур : монастир і храм Пресвятої Трійці у Вільнюсі, Vilnius, 2017.

OA = І. Пасічник et al. (éd.), Острозька академія XVI-XVII ст. : енциклопедія, Ostroh, 2011.

Obušnyj 2011 = М. І. Обушний (éd.), Історія унії на Київщині (1596-1839), L’viv, 2011.

Ochmański 1958 = J. Ochmański, W kwestii agrarnego charakteru miast Wielkiego Księstwa Litewskiego, dans A. Gieysztor et al. (éd.), Studia Historica w 35-lecie pracy naukowej Henryka Łowmiańskiego, Varsovie, 1958, p. 279-294.

Ochmański 1972 = J. Ochmański, Biskupstwo wileńskie w średniowieczu, Poznań, 1972.

Ochmański 1986a = J. Ochmański, Reforma włóczna na Litwie i Białorusi w XVI wieku, dans J. Ochmański, Dawna Litwa : studia historyczne, Olsztyn, 1986, p. 158-174.

Ochmański 1986b = J. Ochmański, Reforma włóczna w dobrach magnackich i kościelnych w Wielkim Księstwie Litewskim w drugiej połowie XVI wieku, dans J. Ochmański, Dawna Litwa : studia historyczne, Olsztyn, 1986, p. 175-197.

Ochmański 1990a = J. Ochmański, Powstanie, rozwój i kryzys sieci parafialnej w diecezji wileńskiej od chrystianizacji Litwy w roku 1387 do przełomu XVI/XVII wieku, dans Roczniki Humanistyczne, 38/2, 1990, p. 23-60.

Ochmański 1990b = J. Ochmański, Historia Litwy, Wrocław-Varsovie-Cracovie, 1990.

Okoń 2006 = J. Okoń, Na scenach jezuickich w dawnej Polsce, Varsovie, 2006.

Olczak 1987-1988 = S. K. Olczak, Rozwój sieci parafialne w diecezji wileńskiej do II poł. XVIII w., dans Studia Teologiczne, 5-6, 1987-1988, p. 102-117.

Ostrovskaja 2012 = R. Ostrovskaja, Kruonio maldos namų konfesinės priklausomybės klausimas, dans Soter, 41, 2012, p. 89-102.

Panev 2003 = J. Panev, La réception du Syntagma de Matthieu Blastarès en Serbie, dans Études balkaniques, 10, 2003, p. 27-45.

Pasičnyk 2011a = І. Пасічник, Борецький Іван (Іов), dans OA, p. 55-58.

Pasičnyk 2011b = І. Пасічник, Смотрицький Герасим, dans OA, p. 413-416.

Paszkiewicz 1963 = H. Paszkiewicz, The Making of the Russian Nation, Londres, 1963.

Pavlov 1885 = А. Павлов, Заметки о Кормчей люблинского священника Василия, писанной в 1604 г., dans Памятники русской старины в западных губерниях, t. 8, 1885, p. 217-228.

Pavlov 1897 = А. Павлов, Номоканон при Большом Требнике, Moscou, 1897.

Pawluczuk 2011 = U. Pawluczuk, Wykładowcy greccy w szkołach bractw cerkiewnych we Lwowie i w Wilnie, dans U. Pawluczuk (éd.), Latopisy Akademii Supraskiej, vol. 2 : Kościół prawosławny na Bałkanach i w Polsce – wzajemne relacje oraz wspólna tradycja, Białystok, 2011, p. 59-69.

PE = Православная энциклопедия, 50 t., Moscou, 2000-2018.

PE₀ = Православная энциклопедия : русская православная церковь, Moscou, 2000.

Pekar 1996 = А. Пекар, Іпатій Потій – провісник з’єдинення, dans AOSBM, 15, 1996, p. 145-246.

Pelesz 1881-1882 = J. Pelesz, Geschichte der Union der ruthenischen Kirche mit Rom von der ältesten Zeiten bis auf die Gegenwart, 2 t., Vienne, 1881-1882.

Peretc 1926 = В. Н. Перетц, К вопросу об "Учительных Евангелиях" XVI-XVII вв., dans В. Н. Перетц (éd.), Исследования и материалы по старинной украинской литературе XVI-XVII веков. Сборник отделения русского языка и словесности АН СССР, Léningrad, 1926, p. 5-14.

Peri 1967 = V. Peri, La Congregazione dei Greci (1573) e i suoi primi documenti, dans Studia Gratiana XIII, Collectanea Stephan Kuttner, 3, 1967, p. 129-256.

Peri 1970 = V. Peri, Inizi e finalità ecumeniche del Collegio Greco in Roma, dans Aevum, 44, 1970, p. 1-71.

Peri 1973 = V. Peri, Chiesa latina e Chiesa greca nell’Italia posttridentina (1564-1596), dans La Chiesa greca in Italia dall’VIII al XVI secolo : Atti del Convegno Storico (Bari, 30 Apr.-4 Mag. 1969), vol. 1, Padoue, 1973, p. 271-469.

Peri 1975 = V. Peri, Chiesa romana e « rito » greco : G. A. Santoro e la Congregazione dei Greci (1566-1596), Brescia, 1975.

Peri 1995 = В. Пері, Берестейська Унія у римському баченні, dans MPBČ, p. 7-25.

Peri 1996 = V. Peri, Trento : un concilio tutto occidentale, dans A. Melloni et al. (éd.), Cristianesimo nella storia. Saggi in onore di Giuseppe Alberigo, Bologne, 1996, p. 213-277.

Petruševič 1901 = А. С. Петрушевич, Архиератикон Киевской митрополии с половины XIV столетия, по списку с конца XVI столетия, L’viv, 1901.

Picchio 1963 = R. Picchio, A proposito della Slavia ortodossa e della comunità linguistica slava ecclesiastica, dans Ricerche slavistiche, 11, 1963, p. 105-127.

Pičeta 1917 = В. Пичета, Аграрная реформа Сигизмунда Августа в литовско-русском государстве, 2 t., Moscou, 1917 (rééd. : Moscou, 1958).

Pidgajko – Florja 2010 = В. Г. Пидгайко, Б. Н. Флоря, Иосиф Бобрикович (Бобрикович-Анехожский, Бобрикевич), dans PE, t. 25, p. 618-620.

Pidručnyj 1974 = П. В. Підручний, Два програмови писання Рутського : "Discursus" і "Programma Unionis", dans AOSBM, 9/1-2, 1974, p. 24-47.

Pidručnyj 1997 = П. В. Підручний, Початки василіанського чину і Берестейська унія, dans MČBČ, p. 79-101.

Pidrutchnyj 1973 = P. B. Pidrutchnyj, Pietro Arcudio – promotore dell’Unione, dans AOSBM, 8, 1973, p. 254-277.

Pizzorusso 2004 = G. Pizzorusso, I satelliti di Propaganda Fide : il Collegio Urbano e la tipografia poliglotta, dans MEFRIM, 116-2, 2004, p. 471-498.

Plokhij 2006 = С. Плохій, Наливайкова віра : козацтво та релігія в ранньомодерній Україні, Kiev, 2006 (1^re éd. anglaise : Oxford-New-York, 2001).

Plokhy 2006 = S. Plokhy, The Origins of the Slavic Nations. Premodern Identities in Russia Ukraine and Belarus, Cambridge, 2006.

Ploščanskij 1899 = В. М. Площанский, Прошлое Холмской Руси по архивным документам XV-XVIII в. и другим источникам, t. 1, Vilnius, 1899.

Pluguzov 1994 = A. I. Pluguzov, Canon Law as a field for Ecclesiastical Debate : The Sixteenth-Century Kormchaia of Vassian Patrikeev, dans HUS, 18/3-4, 1994, p. 191-209.

Pokrovskij 1897 = И. М. Покровский Русские епархии в XVI-XIX вв. : их открытие, состав и пределы, t. 1, Kazan, 1897.

Poloznev – Florja – Ščapov 2000 = Д. Ф. Полознев, Б. Н. Флоря, Я. Н. Щапов, Высшая церковная власть и её взаимоотношения с государственной властью. X-XVII вв., dans PE₀, p. 190-212.

Praszko 1944 = J. Praszko, De Ecclesia Ruthena Catholica : sede metropolitana vacante 1655-1665, Rome, 1944.

Pritsak 1986 = O. Pritsak, The Origins of the name Rūs/Rus’, dans Ch. Lemercier-Quelquejay, G. Veinstein, S. E. Wimbush (éd.), Passé turco-tatar, présent soviétique. Études offertes à Alexandre Bennigsen, Pairs-Louvain, 1986, p. 45-65.

Prochaska 1896 = A.Prochaska, Z dziejów unii brzeskiej, dans Kwartalnik historyczny, 10, 1896, p. 522-577.

Prokop’juk 2008 = О. Прокоп’юк, Духовна консисторія в системі єпархіального управління (1721-1786 рр.), Kiev, 2008.

Przekop 1973 = E. Przekop, Archiprezbiter, dans EK, t. 1, p. 875-876.

PSB = Polski słownik biograficzny, 52 t., Cracovie-Varsovie, 1935-2018.

Puškin – Judzin 2003 = І. А. Пушкін, В. В. Юдзін (éd.), Гісторыя Магілева : мінулае і сучаснасць : Зб. навук. прац удзельнікаў Трэццяй Міжнар. навук. канф. « Гісторыя Магілева : мінулае і сучаснасць », 22-23 мая 2003 г., 2 t., Mahilew, 2003.

Rachuba 2007 = A. Rachuba (éd.), Deputaci Trybunału Głównego Wielkiego Księstwa Litewskiego (1582-1696) : spis, Varsovie, 2007.

Radwan 2004 = M. Radwan (éd.), Wizytacje generalne parafii unickich w województwie Kijowskim i Bracławskim po 1782 roku, Lublin, 2004.

Ragauskas 2002 = A. Ragauskas, Vilniaus miesto valdantysis elitas : XVII a. antrojoje pusėje (1662–1702 m.), Vilnius, 2002.

Reinhard 1998 = W. Reinhard, Papauté, confessions, modernité, Paris, 1998.

Rohdewald 2005 = S. Rohdewald, „Vom Polocker Venedig” : Kollektives Handeln sozialer Gruppen einer Stadt zwischen Ost- und Mitteleuropa (Mittelalter, frühe Neuzeit, 19. Jh. bis 1914), Stuttgart, 2005.

Roty 2010 = M. Roty, Dictionnaire russe-français des termes en usage dans l’Église russe, Paris, 2010 (4^e éd.).

Rouba 1909 = N. Rouba, Przewodnik po Litwie i Białejrusi, Vilnius, 1909.

Rudovyč 1924 = І. Рудович, Кобринський Синод 1626, dans Bohoslovia, 1, 1924, p. 1-27.

Rusyna 2008 = О. В. Русина, Послання Папі Римському Сіксту IV і проблема інтерреляції літературних пам’яток XV ст., dans Український історичний журнал, 479/2, 2008, p. 16-34.

Rybalt 2003 = E. Rybalt, Clemente VIII e i vescovi ucraini all’epoca dell’Unione di Brest. La preistoria dell’ecumenismo odierno, dans G. De Rosa, F. Lomastro (éd.), L’età di Kiev e la sua eredità nell’incontro con l’Occidente, Rome, 2003, p. 195-214.

Rybinskij 1891 = В. Рыбинский, Киевская митрополичья кафедра с половины XIII до конца XVI века, Kiev, 1891.

Ryżewski 2012 = G. Ryżewski, Cerkiew w Lipsku nad Biebrzą, dans R. Dobrowolski, M. Zemło (éd.), Dziedzictwo unii brzeskiej, Lublin-Supraśl, 2012, p. 179-198.

Sägmüller 1898 = J. B. Sägmüller, Die Entwicklung des Archipresbyterats und Deskanats bis zum Ende des Karolingerreichs, Tübingen, 1898.

Sahanovič 2005 = Г. Сагановіч, Паўночная Беларусь у апісанні Паўля Одэрборна, dans Беларускі Гістарычны Агляд, 12/1-2, 2005, p. 162-166.

Santich 1995 = J. J. Santich, Missio Moscovitica, The Role of the Jesuits in the Westernization of Russia, 1582-1689, New York, 1995.

Sapieha 1995 = E. S. Sapieha, Dom sapieżyński, Varsovie, 1995.

Ščapov 1972 = Я. Н. Щапов, Княжеские уставы и церковь в Древней Руси XI-XIV вв., Moscou, 1972.

Ščapov 1978a = Я. Н. Щапов, Византийское и южнославянское правовое наследие на Руси в XI-XIII вв., Moscou, 1978.

Ščapov 1978b = Я. Н. Щапов, Номоканон Иоанна Схоластика и Синтагма 14 титулов у славян в IX-X вв., dans V. Vavřínek (éd.), Beiträge zur byzantinischen Geschichte im 9-11. Jahrhundert, Prague, 1978, p. 387-421.

Ščapov 1989 = Я. Н. Щапов, Государство и Церковь Древней Руси X-XIII вв., Moscou, 1989.

Scepuro 1899 = Д. Сцепуро, Виленское Свято-Духовское братство в XVII и XVIII столетиях, Kiev, 1899.

Ščerbickij 1885 = И. В. Щербицкий, Виленский Свято-Троицкий монастырь, Vilnius, 1885.

Schilling 1995 = H. Schilling, Kirche, Staat und Gesellschaft – Profil, Leistung, Defizite und Perspektiven eines geschichtswissenschaftlichen Paradigmas, dans W. Reinhard, H. Schilling (éd.), Die katholische Konfessionalisierung. Die katholische Konfessionalisierung. Wissenschaftliches Symposion der Gesellschaft der Herausgabe der Corpus Catholicorum und des Vereins für Refomationsgeschichte, 1993, Gütersloh, 1995, p. 1-49.

Šehda = М. Шегда, Життепис митрополита Йосифа Велямина Рутського на тлі доби, dans Bohoslovia, 54, 1990, p. 45-93.

Šejkin 1997 = Г. Н. Шейкин, Полоцкая епархия. Историко-статистическое обозрение, Minsk, 1997.

Senyk 1982 = S. Senyk, Rutskyj’s Reform and Orthodox Monasticism, dans OCP, 48, 1982, p. 406-430.

Senyk 1983 = S. Senyk, Women’s Monasteries in Ukraine and Belorussia to the period of suppressions, Rome, 1983.

Senyk 1985 = S. Senyk, The Sources of Spiritualiy of St. Josaphat Kuncevyč, dans OCP, 51, 1985, p. 425-436.

Senyk 1987 = S. Senyk, The Education of the Secular Clergy in the Ruthenian Church before the Nineteenth Century, dans OCP, 53, 1987, p. 387-416.

Senyk 1990 = S. Senyk, The Ukrainian Church and Latinization, dans OCP, 56, 1990, p. 165-187.

Senyk 1997 = С. Сеник, Берестейська унія і світське духовенство : наслідки унії у перших десятиліттях, dans MČBČ, p. 55-66.

Senyk 2008 = S. Senyk, Preaching in the Ruthenian Orthodox Church before 1800, dans OCP, 74, 2008, p. 283-320.

Senyk 1993-2011 = S. Senyk, A History of the Church in Ukraine, 2 vol., Rome, 1993-2011.

Ševčenko 1984 = I. Ševčenko, The Many Worlds of Peter Mohyla, dans HUS, 8/1-2, 1984, p. 9-44.

SGKP = F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski (éd.), Słownik geograficzny królestwa polskiego i innych krajów słowiańskich, 15 t., Varsovie, 1880-1902.

Shevchenko 2008 = T. Shevchenko, The Uncrowned Kings of Ruthenia and Jesuits. Kostiantyn Ostroz’kyj against Piotr Skarga (1577-1608), dans RHE, 105/1, 2010, p. 74-120.

Skakalski 1982 = D. Skakalski, Noblesse lituanienne et noblesse volhynienne au XV^e siècle : contribution à l’étude du vocabulaire social dans la grande-principauté de Lituanie, dans Cahiers du monde russe et soviétique, 23/3-4, 1982, p. 275-311.

Skočyljas 1999 = І. Скочиляс, Акти духовних судів українськиї церковних установ XVII-XVIII ст. (За матеріалами виїзних засідань єпископсько-консисторського суду Львівської єпархії 1700-1725 років) dans Вісник Львівського університету. Серія історична, 34, 1999, p. 425-438.

Skočyljas 2005 = І. Скочиляс, ‟Дар любові”, фіскальний обов’язок і єрархічна підлеглість : катедратик у системі фінансово-корпоративних відносин духовенства Київської митрополії XIII–XVIII століть, dans DKZ, 9, 2005, p. 431-460.

Skočyljas 2010 = І. Скочиляс, Галицька (львівська) єпархія XII-XVIII ст., L’viv, 2010.

Skočyljas 2017 = І. Скочиляс, Московська окупація та василіянське відродження, dans NPK, p. 106-130.

Skoczylas 2008 = I. Skoczylas, Sobory eparchii chełmskiej XVII wieku : program religijny Slavia Unita w Rzeczypospolitej, Lublin, 2008.

Skruteń 1936 = J. Skuteń, Bobrykowicz-Anechożski Józef, dans PSB, t. 2, p. 165.

Skruteń 1939-1946 = J. Skuteń, Dubowicz, Aleksy, dans PSB, t. 5, p. 436.

Sliž 2008 = Н. Сліж, З гісторыі Прачысценскай царквы ў Гародні (XVII-XVIII ст.), dans А. Ф. Смаленчук (éd.), Гарадзенскі палімпсест XII-XX стст. : Матэрыялы міжнароднай навуковай канферэнцыі (Горадня, 7 лістапада 2008 г.), Hrodna-Białystok, 2008, p. 64-95.

Šmurlo 1928 = E. Šmurlo, Le Saint-Siège et l’Orient orthodoxe russe (1609-1654), Prague, 1928.

SP = S. Bąk, F. Pepłowski Franciszek, M. R. Mayenowa, K. Mrocewicz (éd.), Słownik polszczyzny XVI wieku, 35 t., Wrocław-Varsovie-Cracovie-Gdańsk-Łódź, 1966-2011.

Špakovskij 1875 = Е. С. Шпаковский, Мелетий Хребтович-Литаворович-Богуринский, архимандрит Киево-Печерской лавры, владимирский и брестский епископ (XVI в.), dans TKDA, 8-10, 1875, p. 169-206, 436-462, 108-123.

Stefanovič 2000 = П. С. Стефанович, Приход и приходское духовенство в русской церкви. XVI–XVII вв., dans PE₀, p. 259-266.

Stefanovič 2002 = П. С. Стефанович, Приход и приходское духовенство в России в XVI–XVII веках, Moscou, 2002.

Stradomski 2003 = J. Stradomski, Spory o « wiarę grecką » w dawnej Rzeczypospolitej, Cracovie, 2003.

Stradomski 2004 = J. Stradomski, O merytorycznych i konfesyjnych problemach reformy kalendarza w świetle XVI- i XVII-wiecznej polemiki religijnej w Rzeczypospolitej, dans P. Chomik (éd.), « Pokazanie Cerkwi prawdziwej... ». Studia nad dziejami i kulturą Kościoła prawosławnego w Rzeczypospolitej, Białystok, 2004, p. 37-72.

Stradomski 2017 = J. Stradomski, Spór o historię i wartości w świetle katolicko-unicko-prawosławnej polemiki religijnej w Pierwszej Rzeczypospolitej (koniec XVI – początek XVIII wieku), dans MWZ, p. 238-276.

Studyns’kyj 1895 = К. Студинський, Пересторога : руський памятник початку XVII вiка. Iсторично-літературна студия, L’viv, 1895.

Šustova = Ю. Э. Шустова, Документы львовского Успенского ставропигийского братства (1586-1788), Moscou, 2009.

Sysyn 1979-1980 = F. E. Sysyn, Adam Kysil and the Synods of 1629 : An Attempt at Orthodox-Uniate Accomodation in the Reign of Sigismund III, dans HUS, 3-4, 1979-1980, p. 826-845.

Szady 2003 = B. Szady, Prawo patronatu w Rzeczypospolitej w czasach nowożytnych, Lublin, 2003.

Szady 2010 = B. Szady, Geografia struktur religijnych i wyznaniowych w Koronie w II połowie XVIII wieku, Lublin, 2010.

Szaraniewicz 1875 = I. Szaraniewicz, Rzut oka na beneficja kościoła ruskiego za czasów Rzeczypospolitej Polskiej pod względem historyi, a przede wszystkim o stosunku świeckiego duchowieństwa ruskiego w Galicyi do ziemi w tym okresie, L’viv, 1875.

Szegda 1991-1992 = M. Szegda, Rutski (Welamin Rutski), Jan, dans PSB, t. 33, p. 256-260.

Szulc 2011 = T. Szulc, Wprowadzenie kalendarza gregoriańskiego w Rzeczpospolitej szlacheckiej, dans Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego, 14, 2011, p. 31-40.

Tatarenko 2008 = L. Tatarenko, Violence et luttes religieuses dans la Confédération polono-lithuanienne (fin XVI^e – milieu du XVII^e siècle) : l’exemple de la confrontation entre uniates et orthodoxes, dans Revue historique, 648, 2008, p. 857-890.

Tatarenko 2012 = Л. Татаренко, Жалоба игуменьи Василисы Сапежанки перед судом Виленской Магдебургии в марте 1609 г. : несколько замечаний по истории женского монашества восточного обряда в первые годы Брестской Унии, dans I. Wodzianowska, H. Łaszkiewicz (éd.), Między Rzymem a Nowosybirskiem. Księga jubileuszowa dedykowana ks. Marianowi Radwanowi SCJ, Lublin, 2012, p. 689-700.

Tatarenko 2017a = L. Tatarenko, Normes séculières et conversions religieuses (résistances, promotions et négociations des appartenances confessionnelles) : le cas des corporations d’artisans dans la République polono-lituanienne aux XVI^e-XVII^e siècles, dans Pouvoir politique et conversion religieuse. 1. Normes et mots, T. Lienhard, I. Poutrin (éd.), Rome, 2017 (http://0-books-openedition-org.catalogue.libraries.london.ac.uk/efr/3501).

Tatarenko 2017b = L. Tatarenko, L’encadrement paroissial dans la métropolie de Kiev : inerties, adaptations et transformations à l’âge des réformes religieuses (années 1590-années 1680), dans Cahiers du Monde russe, 58/3, 2017, p. 271-302.

Tazbir 2009 = J. Tazbir, Państwo bez stosów. Szkice z dziejów tolerancji w Polsce XVI i XVII w., Varsovie, 2009 (1^re éd. : Varsovie, 1967).

Temčin 2010a = С. Ю. Темчин, Сколько книг было в Супрасльском Благовещенском монастыре в 1532 г., dans Здабыткі, 12, 2010, p. 68-75.

Temčin 2010b = С. Ю. Темчин, Рукописи кимбаровского собрания Супрасльского Благовещенского монастыря (1532-1557 гг.), dans Knygotyra, 54, 2010, p. 173-185.

Temčin 2011 = С. Ю. Темчин, Обращение Литовской митрополии к константинопольскому патриарху Иоакиму I по вопросу о двух агнцах при поставлении пресвитера, dans U. Pawluczuk (éd.), Latopisy Akademii Supraskiej, vol. 2 : Kościół prawosławny na Bałkanach i w Polsce – wzajemne relacje oraz wspólna tradycja, Białystok, 2011, p. 135-139.

Temčin 2015 = С. Ю. Темчин, Виленский православный церковный собор 1546 года и сообщение Симона Будного о конфликте супрасльского монаха Арсения с архимандритом Сергием Кимбаром, dans Senoji Lietuvos literatūra, 39, 2015, p. 13-29.

Temčinas 2008 = S. Temčinas, Bažnytinės knygos rusėnų kalba ir religiniai identitetai slaviškose Lietuvos Didžiosios Kunigaikštijos žemėse XIV-XVIII a. – stačiatikių tradicija, dans Lietuvos istorijos studijos (specialusis leidinys), 5, 2008, p. 129-156.

Temčinas 2011 = S. Temčinas, Bažnytinės knygos rusėnų kalba ir religiniai identitetai slaviškose Lietuvos Didžiosios Kunigaikštystės žemėse XIV-XVIII amžiuje – protestantų ir unitų tradicijos, dans Lietuvos istorijos studijos, 28, 2011, p. 44-59.

Temčinas 2017 = S. Temčinas, Języki kultury ruskiej w Pierwszej Rzeczypospolitej, dans MWZ, p. 81-120.

Thomson 1998 = F. J. Thomson, Meletius Smotritsky and Union with Rome : The Religious Dilemma in Seventeenth-Century Ruthenia, dans B. Groen, W. van den Bercken (éd.), Four hundred years Union of Brest (1596–1996). A critical re-evaluation. Acta of the congress held at Hernen Castle, the Netherlands, in March 1996, Louvain, 1998, p. 55-126.

Topolska 1976 = M. B. Topolska, Książka na Litwie i Białorusi w latach 1553-1660 (analiza statystyczna), dans Odrodzenie i Reformacja w Polsce, 21, 1976), p. 145-164.

Topolska 2002 = M. B. Topolska, Społeczństwo i kultura w Wilekim Księstwie Litewskim, od XV do XVIII wieku, Poznań-Zielona Góra 2002.

Trstenjak 1989 = A. Trstenjak, Alessandro Komulovic S. I. 1548-1608. Profilo biografico, dans Archivum historicum Societatis Iesu, 58, 1989, p. 43-86.

Turilov 1991 = А. А. Турилов, К истории проектов ликвидации Брестской унии (неизвестное послание князя К. К. Острожского патриарху Иову), dans Славяне и их соседи, vol. 3 : Католицизм и православие в средние века. К XVIII Международному конгрессу византинистов, Moscou, 1991, p. 128-140.

Turilov 2010 = А. А. Турилов, Южнославянские переводы XIV-XV вв. и корпус переводных текстов на Руси. Часть 1, dans VCI, 17-18, 2010, p. 147-175.

Turnau 1991 = I. Turnau, Ubiór narodowy w dawnej Rzeczypospolitej, Varsovie, 1991.

Tyla 2006 = A. Tyla, Rola podymnego w strukturze dochodów skarbu ziemskiego Wielkiego Księstwa Litewskiego w latach 1649-1667, dans W. Kriegseisen, A. Rachuba (éd.), Litwa w epoce Wazów. Prace ofiarowane Henrykowi Wisnerowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, Varsovie, 2006, p. 175-189.

Tyla 2010 = A. Tyla, Lietuvos Didžiosios Kunigaikštystės iždas per dvidešimtmetį karą (1648-1667), Vilnius, 2010.

Tymošenko 2000a = Л. Тимошенко, Справа про фальшування документів Берестейської унії : нові джерельні матеріали, dans DKZ, 4, 2000, p. 337-347.

Tymošenko 2000b = Л. В. Тимошенко, Михайло Рагоза і Берестейська Унія, dans Київська старовина, 5, 2000, p. 96-105.

Tymošenko 2004a = Л. В. Тимошенко, Берестейська унія 1596 р., Drohobyč, 2004.

Tymošenko 2004b = Л. В. Тимошенко, Берестейські собори у жовтні 1596 р. : історіографічний досвід, dans DKZ, 8, 2004, p. 77-93.

Tymošenko 2005a = Л. В. Тимошенко, Єпископ Кирило Терлецький : родовід і початок духовної кар’єри, dans DKZ, 9, 2005, p. 202-213.

Tymošenko 2005b = Л. В. Тимошенко, Ставропігія церковних братств і ґенеза Берестейської унії, dans A. Gil (éd.), Kościoły wschodnie w Rzeczypospolitej XVI-XVIII wieku : zbiór studiów, Lublin, 2005, p. 234-250.

Tymošenko 2006 = Л. В. Тимошенко, "Жаль намъ души и сумнѣнья вашей милости" (київський митрополит Онисифор Дівочка перед викликами часу), dans DKZ, 10, 2006, p. 149-165.

Tymošenko 2006-2007 = Л. В. Тимошенко, Ставропігія церковних братств у контексті Берестейської унії. Історіографічний аспект, dans Україна : культурна спадщина, національна свідомість, державність, 15, 2006-2007, p. 250-267. 

Tymošenko 2007 = Л. В. Тимошенко, Берестейські церковні собори у жовтні 1596 р. : підготовка, склад учасників та провідники, dans Україна в Центрально-Східній Європі (з найдавніших часів до кінця XVIII ст.), 7, 2007, p. 141-166.

Tymošenko 2008 = Л. В. Тимошенко, Криза церковного життя Київської православної митрополії наприкінці XVI ст. : інтерпретації істориків і свідчення джерел, dans DKZ, 11-12, 2008, p. 96-116.

Tymošenko 2009 = Л. В. Тимошенко Діяльність єпископа Кирила Терлецького на уряді Луцько-Острозької кафедри, dans A. Gil (éd.), Studia z dziejów i tradуcji metropolii kijowskiej XII-XIX wieku, Lublin, 2009, p. 193-211.

Tymošenko 2010 = Л. В. Тимошенко, Парафіальне і братське самоврядування київської митрополії в добу Берестейської унії (друга половина XVI-XVII ст.), dans H. Gmiterek, J. Łosowski (éd.), Urzędy państwowe, organy samorządowe i kościelne oraz ich kancelarie, Cracovie, 2010, p. 321-345.

Tymošenko 2011 = Л. В. Тимошенко, Лукаріс Кирило, dans OA, p. 199-202.

Tymošenko 2017 = Л. В. Тимошенко, Православній монастир Св. Трійці, dans NPK, p. 70-77.

Tymosz 2011 = S. Tymosz, Patronat, prawo patronatu, dans EK, t. 15, p. 60-63.

Ul’janovskij 1991 = В. И. Ульяновский, К идее патриашества и восточной миссии униатской Церкви в первой половине XVII в. Московский патриарх Игнатий в Вильно, dans Д. Карев (éd.), Наш родавод. Материалы международной научной конференции по региональной истории восточной Европы « Культура народов Великого княжества Литовского и Белоруссии XIII-нач. XX вв. », vol. 3, P. 2, Hrodna, 1991, p. 231-237.

Ul’janovs’kyj 1996 = В. И. Ульяновський, Московський патріарх Ігнатій – у лоні уніатської церкви, dans AOSBM, 15, 1996, p. 301-338.

UWKLt = A. Rachuba et al. (éd.), Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego : Spisy, t. 2 : województwo trockie XIV-XVIII wiek, Varsovie, 2009.

UWKLw = A. Rachuba et al. (éd.), Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego : Spisy, t. 1 : województwo wileńskie XIV-XVIII wiek, Varsovie, 2004.

Vaškevič – Narel’ 2006 = А. Вашкевіч, Д. Нарэль, Паміж Ласоснай і Чорнай Ганчай : гісторыя каталіцкіх парафій у паўднёва-ўсходняй частцы Аўгустоўскай пушчы, Minsk, 2006.

Vavryk 1979 = М. Ваврик, Нарис розвитку і стану Василіянського чина XVII-XX ст., Rome, 1979.

Vernikovskaja 2001 = Е. А. Верниковская, Иосафат Кунцевич (1618-1623). Полоцкий архиепископ греко-католицеской церкви, dans Славянский альманах за 2002 г., Moscou, 2001, p. 20-41.

Vernikovskaja 2002 = Е. А. Верниковская, Витебское востание 12 ноября 1623 г., dans Славянский альманах за 2001 г., Moscou, 2002, p. 108-132.

VKLe = Г. П. Пашкоў et al. (éd.), Вялікае княства Літоўскае : Энцыклапедыя, 3 t., Minsk, 2007-2010.

Vladimirov 1890 = П. В. Владимиров, Обзор южно-русских и западно-русских памятников письменности от XI до XVII ст., dans ČIONL, 4/2, 1890, p. 101-142.

Vladimirskij-Budanov 1907 = М. Ф. Владимирский-Буданов, Церковныя имущества в юго-западной России XVI века, dans AJuZR, P. 8, t. 4, p. 3-224.

Voronin 1954 = Н. Н. Воронин, Материалы и исследования по археологии древнерусских городов, t. 3 : Древнее Гродно, Moscou, 1954.

Wal-Lokin 1985 = N. van der Wal, J. H. A. Lokin, Historiae iuris graeco-romani. Les sources du droit byzantin de 300 à 1453, Groningue, 1985.

Walczak 2009 = W. Walczak, Struktura terytorialna unickiej eparchii turowsko-pińskiej w XVII-XVIII w., dans A. Gil (éd.), Studia z dziejów i tradycji metropolii kijowskiej XII-XIX wieku, Lublin, 2009, p. 213-229.

Walczak 2013 = W. Walczak, The structure of the Uniate Turaŭ-Pinsk eparchy in the 17^th and 18^th centuries, Białystok, 2013.

Wanat 1979 = B. J. Wanat, Zakon Karmelitów Bosych w Polsce. Klasztory karmelitów i karmelitanek bosych 1605-1975, Cracovie, 1979.

Wanat 1995 = B. J. Wanat, Wkład i zasługi włoskich karmelitów bosych w powstanie prowincji Ducha Świętego w Polsce w pierwszej połowie XVII wieku, dans Analecta Cracoviensia, 27, 1995, p. 637-652.

Wasilewski 1978 = T. Wasilewski, Ogiński, Bohdan Marcjan, dans PSB, t. 23, p. 599-600.

Wawrzeniuk 2005 = P. Wawrzeniuk, Confessional Civilizing in Ukraine : The Bishop Iosyf Shumliansky and the Introduction of Reforms in the Diocese of Lviv (1668-1708), Huddinge, 2005.

Welykyj 1949 = A. Welykyj, Joannes Velamin Rutskyj in “exitu viarum” (1603-1608), dans AOSBM, 1/1-2, 1949, p. 9-38.

Welykyj 1963 = A. Welykyj, Josephus Velamin Rutskyj, De corrigendo regimine in ritu graeco, dans AOSBM, 4/2, 1963, p. 124-134.

Wilczewski 2007 = W. F. Wilczewski, Wizytacja diecezji wileńskiej z roku 1633 biskupa Abrahama Wojny, dans T. Kasabuła, A. Szot (éd.), Mój Kościół w historię wpisany. Księga pamiątkowa dedykowana Księdzu Profesorowi Tadeuszowi Krahelowi, Białystok, 2007, p. 431-440.

Wilczewski 2010 = W. F. Wilczewski, Wizytacje generalne diecezji wileńskiej w XVII-XVIII w. Ewolucja problematyki, dans Soter, 35, 2010, p. 99-109.

Wilczewski 2012 = W. F. Wilczewski, Podlaskie wizytacje parafii unickich i rzymokatolickich w XVIII wieku – podobieństwo i różnice, dans R. Dobrowolski, M. Zemło (éd.), Dziedzictwo unii brzeskiej, Lublin-Supraśl, 2012, p. 415-424.

Williams 1978 = G. H. Williams, Protestants in Ukraine during the period of the Polish-Lithuanian Commonwealth, dans HUS, 2, 1978, p. 41-72, 184-210.

Wodzianowska 2006 = I. Wodzianowska (éd.), Greckokatolickie dekanaty błoński i puchowicki w latach 1783-1784, Sandomierz, 2006.

Wojnar 1949-1958 = M. M. Wojnar, De regimine basilianorum Ruthenorum a metropolita Josepho Velamin Rutskyj instauratorum, 3 vol., Rome, 1949-1958.

Woś 1972 = J. W. Woś (éd.), Cronaca degli allievi del Collegio Greco in Roma (1577-1640), dans Archivio storico per la Calabria e la Lucania, 40, 1972, p. 129-193.

Woś 1989 = J. W. Woś (éd.), Die Brester Union im Bericht des Giovanni Paolo Mucante, Zeremonienmeister am päpstlichen Hof, dans Zeitschrift für Ostforschnung, 38, 1989, p. 180-190.

Wyczawski 1987-1988 = H. E. Wyczawski, Cerkiew wschodnia na terytorium (archi)diecezji wileńskiej, dans Studia teologiczne, 5-6, 1987-1988, p. 233-292.

Zahorski 1905 = W. Zahorski, Kościoł św. Anny w Wilnie, Vilnius, 1905.

Zajkin 1930 = В. М. Зайкин, Участие светского элемента в церковном управлении, выборное начало и « соборность »в Киевской митрополии в XVI и XVII веках, Varsovie, 1930.

Zamostjanyk 2007 = І. Замостяник, Заповіт львівського протопопа Григорія Негребецького з 1624 року, dans Ковчег, 5, 2007, p. 324-330.

Zancarini 1997 = J.-C. Zancarini, La question de l’ennemi dans les sermons et écrits de Savonarole, dans A. Fontes, J.-L. Fournel, M. Plaisance (éd.), Savonarole : enjeux, débats, questions. Actes du Colloque International (Paris, 25-26-27 janvier 1996), Paris, 1997, p. 45-57.

Želtov 2004 = М. С. Желтов, Венчание брака, dans PE, t. 7, p. 661-668.

Zernova 1959 = А. С. Зернова, Типография Мамоничей в Вильне (XVII век), dans Книга. Исследования и материалы, 1, 1959, p. 167-222.

Zielecka-Mikołajczyk 2012 = W. Zielecka-Mikołajczyk, Prawosławni i unici w Rzeczypospolitej XVI-XVIII wieku wobec życia i śmierci w świetle testamentów, Varsovie, 2012.

Zilitinkevič 1883 = И. П. Зилитинкевич, Учреждение Виленского Св.-Троицкого православного братства, Vilnius, 1883.

Zubrycki 1836 = D. Zubrycki, Historyczne badania o drukarniach rusko-słowiańskich w Galicyi, L’viv, 1836.

Żuchowska 1987-1988 = Z. Żuchowska, Rozwój organizacji parafialnej w diecezji wileńskiej do 1772 r., dans Studia Teologiczne, 5-6, 1987-1988, Annexe.

Žukovič 1901a = П. Н. Жукович, Сеймовая борьба православного западнорусского дворянства с церковной унией (до 1609 г.), Saint-Pétersbourg, 1901.

Žukovič 1901b = П. Н. Жукович, Последняя борьба духовенства митрополичьей епархии с Потием и унией : 1609-1611, dans Христианское Чтение, 212, 1901, p. 258-291, 370-389.

Žukovič 1903-1912 = П. Н. Жукович, Сеймовая борьба православного западнорусского дворянства с церковной унией (с 1609 г.), 6 t., Saint-Pétersbourg, 1903-1912.

Žukovič 1907a = П. Н. Жукович, Брестский собор 1591 г. (по новооткрытой грамоте, содержащей деяния его), dans Известия отделения русского языка и словесности императорской академии наук, 12, 1907, p. 45-71.

Žukovič 1907b = П. Н. Жукович, Первое вмешательство запорожских казаков в сеймовую борьбу с церковной унией, dans Христианское Чтение, 223, 1907, p. 54-75, 167-189, 300-323.

Žukovič 19011 = П. Н. Жукович, Киевский собор 1629 года по новым материалам, dans Христианское чтение, 235, 1911, p. 74‑92, 353-369.

Žuravskij 1984 = А. Журавский, О канцелярском языке Великого княжества Литовского, dans Lietuvos istorijos metraštis, 1983 metai, Vilnius, 1984, p. 17-32.

Žužek 1964 = I. Žužek, Kormčaja kniga : Studies on the Chief Code of Russian Canon Law, Rome, 1964.